Akim

Basic information
Interviewee ID: 990446
Name: Akim
Parent's name: Gotov
Ovog: Hatigan
Sex: m
Year of Birth: 1943
Ethnicity: Halh

Additional Information
Education: higher
Notes on education: Russian language and lit. teacher
Work: Director, State Central Library
Belief: Buddhist
Born in: Matad sum, Dornod aimag
Lives in: Sühbaatar sum (or part of UB), Ulaanbaatar aimag
Mother's profession: housewife
Father's profession: primary school teacher


Themes for this interview are:
(Please click on a theme to see more interviews on that topic)
literature
democracy
family
repressions
belief


Alternative keywords suggested by readers for this interview are: (Please click on a keyword to see more interviews, if any, on that topic)



Please click to read an English summary of this interview

Please click to read the English transcription of this interview

Translation:

Хишигсүрэн -

Өнөөдөр 11 сарын 1 болж байна. Манай ярилцлаганд Аким гуай оролцож байгаа. Аким гуайг би хувьдаа орчуулагч, сайн нийтлэлч гэдгээр нь мэднэ. Одоо бол үндэсний номын сангийн захирлаар ажиллаж байгаа. Таныг манай судалгаанд ярилцлага өгөхөөр болсонд их баярлаж байнаа. Хоёулаа ярилцлагаа нэг ийм асуултаар эхэлбэл ямар бэ? Та өөрийнхөө түүхийг ярьж өгөөч. Хувь хүнийхээ үүднээс.

Аким -

За.

Хишигсүрэн -

Дэлгэрэнгүй, өөрийнхөө амаар.

Аким -

Би 1943 онд Дорнод аймгийн Матад сумын нутаг Тэмээт гэдэг газар Хатиган овгийн Готов гэдэг хүний гэрт хонины шар хэвтлэг дээр төрсөн хүн дээ. Хонины шар хэвтлэг дээр төрөөд хөрсөн манцуйгаар өлгийдүүлээд өссөн сэхээтэн бараг сүүлчийнх нь би болж байгаа байхаа. Сая нутагтаа очсон чинь өвгөд бүгд дуусаад би л ганцаараа настангуудаас толгой цохиж яваа бололтой. /Инээв/ Манайхан тэгж хөхрөлдөөд байсан. Тэгээд яахав дээ. Бага нас бол хонь хурганы бэлчээрт өссөн. Манай аав бол бага ангийн багш байж байгаад цэрэгт 4 жил алба хаагаад эргээд Матад сумандаа багшилсан. Аав маань багш болохоор манай гэр сумын төв рүү орсон доо. Сатам хувийн дэнж дээр бакал гутлаа маажийлгаж хүн төрхийг олж байгаа юмуу? даа.

Хишигсүрэн -

Бакал гутал гэдэг чинь нэлээд тансаг байна ш дээ.

Аким -

Аа?

Хишигсүрэн -

Тансаг байна ш дээ. Бакал гутал гэдэг чинь.

Аким -

Яах вэ? Би чинь сэхээтний хүүхэд юм даа. Тиймээ? Тэр үед аав маань багш байсан. Дандаа багш нар манай гэрээр орж гардаг. Тэгээд л одоо 1-р ангид 8 настай орсон. Сүүлд нь намайг 3-р ангид байхад аав маань багшлахаа болиод Оросын геологийн ангид очиж ажилласан юм. Тэгэхэд манай гэр нүүгээд одоо Дорнод аймгийн Адуун чулууны уурхайн геологи хайгуул хийж байсан. За тэгээд аймгийн төв рүү шилжиж 3-р ангиас аймгийн төв дээр 10-р анги төгстлөө байгаад 10-р анги төгсөөд Улсын Багшийн Дээд Сургууль гэж байлаа ш дээ. Одоо Боловсролын Их Сургууль гэж нэрлэх болсон. Тэр сургуулийн Орос хэл утга зохиолын ангид орж суралцсан. Түүнийгээ төгсөөд сургуульдаа эргэж багшилсан. 3 жил хэртээ багшлаад, 10 гаруй жил багшлаад энэ Монгол Ардын Хувьсгалт Намын “Энх тайван социализмын асуудал”, “Олон Улсын коммунист ажилчин намуудын сэтгүүл” гэж ярьдаг. “Энх тайван социализмын асуудал”-ын тэнд орчуулагчаар ажилласан. Тэр чинь 1969 он юм байна даа.

Хишигсүрэн -

Ажиллаж эхэлсэн үе үү?

Аким -

“Энх тайван социализмын асуудал” сэтгүүлд ажиллаж эхэлсэн үе.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

69 оны өвөл. Тэгээд тэнд ажилласаар байгаад миний хамаг яруу найргийн хэлээр хэлэх юм бол залуу насны маань хамаг өнгийг энэ “Энх тайван социализмын асуудал” сэтгүүл авсан юм даа. 90 оны 4 сар хүртэл энэ сэтгүүлд ажилласан. Тэгээд энэ үеэр ... Морин төвөргөөн, мозайяка сэтгүүл гаргасан. Тэгээд юу МОНЦАМЭ-д “Ил товчоо” сонинг анх үүсгэн байгуулж “Ил товчоо” сонины эрхлэгчээр ажиллаж байгаад 90 оны 9 сар юм даа. Тэгээд 99 оны 8 сар хүртэл тэнд ажиллаж байгаад ...

Хишигсүрэн -

Танаас хойш тэр сонин гараагүй юу?

Аким -

Гараагүй. Би 2, 3 дахин амилуулах гэж оролдсон. Хүмүүсийн уншигчдын тэр уншиж байгаа сэдэв нь арай өөрчлөгдсөн юмаа. Би өөрөө түүнийг мэдрээгүй юмуу? Бүү мэд. Дандаа тийм бодит үнэн юм биш дандаа худал хуурмаг, тиймэрхүү юм л бүсэлхийнээс доош явдал гардаг. Би сэтгүүлч хүн тэр лүү орчихож болох байсан. Тэгэхдээ би өөрөө тэгж бичихийг хүсээгүй. Тэгээд сониноо хаасан юмаа.

Хишигсүрэн -

Тэр сонин нөгөө статус нь төрийн өмч дээр сууриласан сонин байсан юмуу? Хувийн ...

Аким -

Эхлээд МОНЦАМЭ-гийн сонин байсан юм.

Хишигсүрэн -

Тэгж байгаад ...

Аким -

94 онд Засгийн газар дандаа Засгийн газраа шүүмжилдэг сонин Засгийн газрын мэдэлд байж болохгүй гэсэн тэгээд чөлөөт сонины байдалтай байсан.

Хишигсүрэн -

Анхнаасаа?

Аким -

Бичих гэсэн юмаа бичдэг. Шүүмжлэх гэсэн юмаа шүүмжилдэг. Бичнэ гэсэн юмаа бичиж чаддаг.

Хишигсүрэн -

Би таны амьдралын түүх дээр эргээд ялангуяа танай аавын 40, 50-иад оны багш нар, таны хүүхэд насны дурсамжийг нэлээд яриулъя гэж бодож байна. Тэгээд хоёулаа “Ил товчоо” сонин луу орчихсон учраас энэ дээр төвлөрөөд жаахан яривал яасан юм? Би оюутан болоод 90-ээд оны эхэн үед орж ирэхэд Монголын хэвлэл их сайн байсан гэдгийг би хүүхэд байсан учраас тэгж бодоод байна уу? Үнэхээр тийм байсан уу? Сая ингээд хүн ярьж байна л даа. Гэртээ байгаа сонингийн архив үзсэн чинь “Ардын эрх” сонин жишээлбэл Улсын их хурал Ардын их хуралд хэн юу ярьсан гэдгийг протоколоор нь тавьчихдаг байсан юм байна. Жишээ нь тийм нээлттэй. “Ил товчоо” сонин ямар их юм бичдэг байсан юм. “Үг” сонин , “Ардчилал” сонин ямар сайн гардаг байсан юм бэ? гээд би гайхаад сууж байнаа гээд яриад сууж байна. Үнэхээр тийм байсан юмуу? 95, 96 он хүртэл Монголд үнэхээрийн тийм чөлөөт хэвлэлийн хууль нь гарсан байсан уу? Гараагүй байсан уу? Би мэдэхгүй. Ямар ч гэсэн сэтгүүлч гэдэг мэргэжлийн сэтгүүлчид үнэхээр тэр хаалттай байсан үеийг давж гараад нээлттэй тэр бичих эрхийг маш сайхан эдэлсэн. Аа хөгжсөн. Аа ийм юм манай философичид дээр ч бас анзаарагддаг ш дээ. Хаагдмал байсан ярьж болдоггүй байсан юмнуудаа 90-ээд оны эхэн үед багш нар маш гоё ярьдаг байсан. Тэр үед би зол болж оюутан байж төгсөөд дараа нь тэр хүмүүс өөр ажил руу шилжсэн байна лээ. Тэгэхээр 9 жил гэдэг аягүй харамсалтай сонсогдож байгаа байхгүй юу. Ингээд түүх болоод үлдчихлээ. Энэ сонин тиймээ? Юу бичдэг байсан юм? Хэрвээ тэр сонингийн архив эргээд үзвэл байна уу? Үгүй юу? Сонинтогос, Бүрэнтогтох гэж байсан билүү? Баттогтох гэж бичдэг байсан.

Аким -

Аа Баттогтох их бичнэ.

Хишигсүрэн -

Гэх мэтийн тус тусдаа их мундаг бичдэг байсан. Та тэгэхээр сэтгүүлчдийн хувьд 90 онд ямар зүйлийг авч ирж байсан юм. Яагаад тийм сайхан давалгаа хөгжсөн юм? 1999 онд “Монголын сонингийн холбоо” гэдэг шар сонингуудын холбоо байгууллагдсан ш дээ.

Аким -

Тийм.

Хишигсүрэн -

Тухайн үедээ үндсэндээ “Халуун хөнжил” гэдэг сонин гаргаж байсан улсууд холбоо байгуулаад ....

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Тэгээд Монголын ард түмэн уншигчдыг тэр чигээр нь шар мэдээллийн цензурдаж болохгүй тэр далайд живүүлээд одоо 10 жилийн дараах үр дүн бол яривал аягүй том сэдэв болох байх тиймээ? Тэр зурвас үеийг та нэг ярьж өгөөч? Сэтгүүлчдийн хувьд юу байсан? Ганц сонин биш тэгээд телевиз, радио гээд бүх юманд ...

Аким -

Тэр үед яах вэ? Ер нь бол тэр үед бүх юм халуун сорвитой. Их хурц. Дэндүү бүх юм хаалттай. Сэтгүүлчид бол намын үзэл бодлын дайчин байлдагчид гэсэн юутай.., Монгол Ардын Хувьсгалт Намын бодлогоос зөрөх л юм бол “хэл хүрдэг” байлаа ш дээ. За яахав буудуулахгүй, шорон гянданд орох нь гайгуу боловч шүүгдэх юмуу? Тиймээ? Тэгээд ажлаасаа хөөгдөх ч юмуу? гэх мэтчилэнгийн юмнууд ерөөсөө жирийн үзэгдэл байсан. Яг 90 оны ардчилсан хувьсгал сэтгүүлчдэд үнэхээр бичих эрх чөлөө олгосон. Чөдөртэй сэтгэлгээг зад татсан ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Чөлөөтэй сэтгэж эхэлсэн. Хэдийгээр би МАХН-ын төв хороонд ажиллаж байсан ч гэсэн энэ бол болохгүй байна гэдгийг чинь зүрх сэтгэлээрээ, оюун ухаанаараа бол мэдэрч байсан.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд энэ Ардчиллыг чинь манай хэдийг өлсгөлөн зарлахад чинь том хүүгээ гэрлүүлэх гээд Дарханд явж байснаа тэнд чинь найрлаад сайхан архи дарс уугаад , идэж ууж байх юмаа хаячихаад давхиж ирээд талбайн зүүн өнцөгт нь нөгөөдүүлийг дэмжиж гарын үсэг зурж байсан ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр гарын үсэг байдаг бол миний нэр байж л байгаа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд одоо яахав “Ил товчоо”-г үүсгээд л тэгээд би тэнд бол хэдэн сайхан нөхдөө аваад л тэгээд одоо ер нь “Монголыг эрүүлжүүлнэ” гэсэн дайчин уриатайгаар гар нийлээд, сэтгэл нийлээд л тэгээд ажилласан юм даа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Ер нь тэр үеийн ихэнх сэтгүүлчид энэ Ардчиллыг дэмжсэн юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тийм учраас ...

Хишигсүрэн -

Тийм байх. Тоогоор яривал бараг 90 % нь.

Аким -

Тийм.

Хишигсүрэн -

Бүр улаан цайм эсэргүүцдэг хэдхэн л хүн л байсан байхаа даа.

Аким -

Байсан байх.

Хишигсүрэн -

Байж таарна. Тэд нарын дуу хоолой яг гардаг байсан уу? Ардчиллыг эсэргүүцэгчдийн дуу хоолой албан ёсны хэвлэл дээр нийтлэл болоод ч юмуу?

Аким -

Гарна. Гарна. Гаралгүй яахав. Намын гишүүн тэр юу чинь тэр “Үнэн” сонинд гаралгүй яахав.

Хишигсүрэн -

Лочин гуай энэ тэр бичдэг байсан.

Аким -

Бичилгүй яахав. Манай дээр ч гэсэн МАХН-ын тэр улсуудын юу тавьдаг байсан ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Дулам. Ш энэ тэр гээд тэр хүн дуугарч л байг л дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Байх л ёстой юм чинь.

Аким -

Байх л ёстой юм чинь.

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Мөн адилхан дандаа адилхан сэтгэнэ гэж байхгүй ш дээ. Тийм учраас даргад хэлүүлнэ дээ. Тэгээд яахав тэр үед нэг ийм маш их бахархаж явдаг нэг юм байдаг юм даа. Би тэр үед ер нь нэг биш удаа дуудагдана. Шүүх, цагдаа, дотоод яам, прокурор, хүчний байгууллагууд бол тэр үед бидний эсрэг ажиллаж л байсан ш дээ.

Хишигсүрэн -

Тэр үеийн хүчний байгууллага одоогийнхтой харьцуулахад 15 жилийн өмнөх, 20 жилийн өмнөх яг одоо хоёр ямар ялгаатай байна?

Аким -

Ер нь юу өөрчлөгдөх вэ? Адилхан ш дээ.

Хишигсүрэн -

Одоо улам муудаж байгаа байх даа.

Аким -

Тийм. Одоо яг сэтгэл зүйгээр сорогдчихлоо бид. Тэгэхээр зэрэг яг дотор нь ажиллаж байгаагүй болохоор ажиллахгүй байгаа болохоор сайн мэдэхгүй байна. Би тэр үед Тагнуулын төв газрын дарга Баатар энэ тэрийг чинь шүүмжилчихээд тэгээд дараа нь өөрөөс нь ярилцлага авч л байлаа ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгэхээр тэнд байсан удирдлагаас нь бас, одоо байгаа удирдлага дунд л байна даа. Тэр үед бас л тэр өөрсдөө бас юу Ардчиллын уур амьсгал тэдэнд бас тодорхой хэмжээгээр нөлөөлсөн байсан юм шүү.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэрнийг бол ерөөсөө үгүйсгэх арга байхгүй. Яахав дээ. Би бол миний өөрийн тоолсноор би бол бас шүүхэд дуудагдсан зарлан дуудах хуудас гэхэд сайн хадгалдаг байсан чинь одоо хоёр, гурав байдаг юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Би 36, 7 удаа дуудагдсан л даа.

Хишигсүрэн -

За, юуны төлөө?

Аким -

Яахав дээ. Тэгээд л төрийн нууц задруулсан л гэнэ. Тиймээ?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Төрийн нууц задруулсан л гэнэ. За тэгээд л зарим нь нэр төрөө сэргээлгэнэ л гэнэ. Гэх мэтчилэнгээр ер нь манай дээр гарсан тэр өгүүллэг, өгүүлэл болгон жаахан ... одоо тийм юутай л байсан л даа.... Амьтдын, улсуудын, энэ эвэртэн туурайтны дургүйг хүргэдэг. Аа, манай сонины нийтлэл хоёр ч удаа энэ Аюулгүйн зөвлөлийг хуралдуулсан юм ш дээ.

Хишигсүрэн -

Пөөх. /Инээв/ Аа ха. Нэг нь Айбекс Моламын.

Аким -

Айбекс Моламын хэрэг.

Хишигсүрэн -

Тийм. /Инээлдэв/ Том асуудал тавьж байжээ. Ер нь бол “цөм” авч байсан байна ш дээ. Одоо бол мөнгө өгвөл тавина. Эсвэл “тавина, мөнгөө өг”” Тиймээ?

Аким -

Монголын нэг банк руу бохир мөнгө угаахаар оруулж ирэх гэж байсан юм. Түүнийг гаргаж тавьсан юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Үүгээр Аюулгүйн зөвлөл хоёр хуралдсан. Ийм л байгаа юм даа.

Хишигсүрэн -

Дөрөв дэх засаглал гэдэг мөн чанар харагдаж байна ш дээ. Энэ дээр тиймээ?

Аким -

Одоо бол түүнийг мартчихаж дээ. Юм чинь их амархан мартагдана ш дээ. Тэгээд ийм үед би бас нэг Тагнуулын төв газар, МАХН-ын заавраар 96 оны сонгууль байсан уу?

Хишигсүрэн -

Ардчилал ялдаг.

Аким -

Ялдаг. Тэр сонгуулиар Ардчиллынхыг тагнасан юм. Тэгээд тэр тагнах тухай, тагнаж байсан протокол тэр юмыг нь олоод би энэ дээр тавьчихсан юм. Тэгсэн чинь төрийн нууц задруулсан хэргээр одоо дотоод яаманд байцаагдсан даа. Хэд хэдэн удаа. Тэгээд надад бол 3 жилийн ял төлөвлөсөн. Тэгэхэд миний ганц мэдэрсэн юм тэр үед Монголын сэтгүүлчид бие биенээ өмөөрч чаддаг байсан.

Хишигсүрэн -

Чаддаг. Аа ха.

Аким -

Нэг нь юманд ороход ёстой сэтгэл нэгтэй дуугарч чаддаг. Тэгээд намайг энэ Тагнуулын төв газар байцаагдаад сууж байсан чинь тэдний нэг ажилтан аахилсан давхиж орж ирлээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгсэн чинь Аким гуай танай баахан сэтгүүлчид манай юу луу давхиад ороод ирлээ. Та эд нарыгаа гаргаж өгөөч. /Инээлдэв/

Хишигсүрэн -

Гайгуу гэж хэлээч? Би яагаа ч үгүй байна.

Аким -

/Инээв/ Байна гэж хэлээч гэж орж ирж байсан. Тэгэхэд одоо телевиз маань одоо манай МТ телевизийнхэн, “Үг “мүг ч байлуу? Яалаа? Ерөөсөө л дандаа манай тэр үед юм бичиж байсан сэтгүүлчид маань сэтгүүлчдийн холбоо, холбооны маань дарга, манай Пүрэвдорж / Инээв/ баахан хүн ороод ирчихсэн.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Байж байсан. Тэгээд би хэлсэн дээ. Та хэд тогтож гадагшаа гарч үз. Намайг зүгээр юм байцааж л асууж байна.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Одоохондоо лав бариад суулгачихгүй байх.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Ер нь намайг судалсан гэдэг юмаа. Цагдаа, дотоод яамныхан Акимыг ерөөсөө барьж хийе. Тэр материалыг дотоод яамнаас гаргаж өгсөн байна. Түүнийг нь хэлүүлье.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгэхдээ Монголын сэтгүүлчид гучаадаас илүү фон өмөөрч хамгаалж байгаа болохоор эд нар чинь тэгээд тэгэхэд манай Санжаасүрэн маань Ганц худагт тэр үед орчихсон. /Инээв/

Хишигсүрэн -

/Инээв/

Аким -

Тэгээд тэрийг бас надад мэдэгдэж байдаг байхгүй юу. Чамайг тэгж байнаа. Цагдаа нар нь тэр муу цагаан гартай сэхээтэн юу байдаг юм. Хишиг хүртээд өгөхөд тэрийг хэлэхгүй яадаг юм. /Инээв/ Тэгэхэд намайг тэгээд өмөөрч байсан. Манай сонин ч гэсэн олон нөхдөө хамгаалж хэвлэлийн бага хурал мөн олон хийлгэсэн дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Ухаан одоо Санжаасүрэн мүрэнг чинь юу яахад чинь Санжаасүрэнгийн юугаар 4, 5 удаа юм шиг санаж байна. Бүх материалаа юундаа Ил товчоо сониндоо тавьчихдаг байсан юм чинь.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тийм. Тэгээд манай энэ юуны хэдэн хүүхэд оюутан залуучууд миний шавь, телевизийнхэн бас л юу боллоо доо? Бас хэвлэлийн бага хурал хийлгэж л байсан. Тэгээд чаддаг л байсан л даа. Нөхдөө аваад гарч чаддаг л байсан юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Мягмарсүрэн одоо энэ Өдрийн сонины тэрийг бас өмөөрч хэвлэлийн бага хурал хийлгэж л байсан.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд мартчихсан л даа. Чингис хаан Мартана даа. Мартана гэж хэлсэн тэрэн шиг /Инээв/ Тэгээд энэ бүхэн тэр 9 жилийн дүр зураг юмаа. Тэгээд яахав дээ. Хэвлэлийн хууль гарахад чинь оролцоно. Тэгээд яг ингээд тэрнийг чинь хоёр ч МАХН-ын нэг хүн, Ардчиллын нэг хүн хоёр л одоо боловсруулаад оруулж тэгээд бидэнд үзүүлсэн. Ерөөсөө түүнийг анхаарах л хэрэгтэй юм байна лээ. Тэгээд бид нар чинь эсэргүүцээд тэгсээр байгаад манай Бат-Үүл чинь ерөнхийдүү юм оруулсан ш дээ. Тийм. Нарийвчлаад ирэхээр тэрийг ч хориглоно. Үүнийг ч хориглоно гэсэн заалт орчих гээд байдаг байхгүй юу.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Эсэргүүцэж чадаж байсан.

Хишигсүрэн -

Тухайн үедээ тэр хууль гарсан нь аягүй жаахан боломж тавьж өгчээ. Тэгээд үндсэндээ тэр “Ил товчоо” хаагдсанаас хойшхи үеийг харахаар тэр хуулийг мушгиж хэрэглэдэг болчихлоо шүү дээ.

Аким -

Тийм.

Хишигсүрэн -

Хэвлэлийг өөрийг нь зэвсэг болгоод тавьчихлаа шүү дээ. Ерөөсөө нийгмийг алдаг бууны оронд хэрэглэж байна шүү дээ.

Аким -

Яг үнэн.

Хишигсүрэн -

Тиймээ? Тэгэхээр тэр үедээ ч юмуу? Хуулиа жаахан эргэж харах ч юмуу? Сэтгүүлчдийн шүүх ч гэдэг юмуу? Мэргэжлийн өөрийнх нь байгууллагын, за болъё. Шүүхээр асуудлаа хэлэлцүүлдэггүй юм бол арай даварч байгаа байхгүй юу. Хэлэх үг үнэхээр олдохгүй байна. Муу үг. Яг тийм цаг үед одоо бид нар амьдарч байна ш дээ. Тэр зурвасхан тийм 2000 он хүртэл ч юмуу? Тийм боломжийн байсан юмаа.

Аким -

Тэр үед ямарч байсан сэтгүүлчид эв нэгдэлтэй байсан байхгүй юу.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Гол нь. Одоо бол ерөөсөө манай сонинууд чинь бол нэг нэг эзэнтэй.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр эзний бууны нохой гэхэд хаашаа юм. Хөөрхий. Тэр улс бол өөрсдөө сэтгүүлчид бууны нохой болъё гэж бодохгүй ш дээ. Тэрнээс өөр хална ш дээ. Тэгээд амьдрах хэдэн төгрөг хэрэгтэй ...

Хишигсүрэн -

Өөр төрлийн юу эхэлчихлээ. Социализмын үед ямар юмнаас болж бичиж чаддаггүй байсан бэ?

Аким -

Тэр бол МАХН-ын дарангуйлал, үзэл суртал одоо бол сонины эздийн бас намын дарангуйлал , нам намын дарангуйлал ...

Хишигсүрэн -

Намуудын дарангуйлал, олон эздийн дарангуйлал аягүй бол олигархиудын, мөнгөтэй улсуудын ...

Аким -

Одоо би ганцхан жишээ хэлье. Одоо Боловсрол суваг бол нэлээд тийм цагаан аль ч намын юу баримталдаггүй, шинжлэх ухаан, үндэсний соёл бахархал тэр Ариунбат гэж нэг хүү захиралаар нь ажиллаж байсан юм даа.

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Одоо тэрийг халчихлаа.

Хишигсүрэн -

Ариунбатыг халчихсан уу?

Аким -

Ариунбатыг халсан.

Хишигсүрэн -

Олон нийтийн телевизэд Ариунбаттай би цуг очсон байхгүй юу. Тэгээд дахиж Боловсрол руу очоогүй л дээ.

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Манай найз охин бол Боловсрол руу оччихсон. Их сайн өндөр боловсролтой хүн аваад явсан. Телевиз яаж хараат биш төргүйгээр байж болох жишээг бол энэ хүн үзүүлж байгаа байхгүй юу.

Аким -

Үзүүлсэн.

Хишигсүрэн -

Аягүй их зовлонтой. Аягүй хэцүү ерөөсөө 100 хүүхэдтэй ганцаараа үзлээ ш дээ.

Аким -

4 жил яагаад мань хүн яг сайхан хөл дээр нь босгоод ирсэн чинь Голомтынхон авчихлаа л даа. Яахав хөөрхий тэр юугаа өртэй л байсан юм шиг байна. Түүгээр нь далимдуулаад л авчихаж байгаа байхгүй юу. Тэгээд одоо хэнийг халчихлаа. Ийм эзгүй юм ийм балай юм ямар хэрэг байсан юм бэ? гэж байгаа байхгүй юу. Тэгэхээр зэрэг одоо ингээд л ухаан Голомтын тэр л юмыг тэр юмыг сэтгүүлчид ярина. Хэлнэ. Түүнээс чөлөөтэй байж чадахгүй ш дээ. Ийм байдал руу манай энэ бүх хэвлэл орлоо. Тэрэнд дунд үнэхээр ганц чөлөөтэй буг ч юм даа гэж харж байгаа сонин, радио, телевиз надад үнэндээ харагдахгүй байна.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Ухаан нь одоо “Өдрийн сонин” ердөө л Ардчилсан намын л дуу ш дээ.

Хишигсүрэн -

Тийм ш дээ.

Аким -

Дуу хоолой ш дээ. Өөр юм байхгүй ш дээ.

Хишигсүрэн -

Энэ дээр нэг ийм юм байнаа. Одоо олон нийтийн телевиз чинь ард түмний татвараар санхүүжиж байгаа ш дээ.

Аким -

Тийм.

Хишигсүрэн -

Тэгээд тэр Ариунбатын хийгээд байгаа Боловсрол суваг дээр хийгээд байгаа юмны санхүүжилтийг төр хийх ёстой юм л даа.

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Төр тэр үндэснийхээ хэв уламжлалыг хадгалах, үндэснийхээ соёл уламжлалыг түгээн дэлгэрүүлэх, танин мэдүүлэх ард түмнээ гэгээрүүлэх үүрэг төрд бий. Тэрнийхээ төлөө мөнгөө гаргаж байгаа. Тэр телевиз юу хийж байна вэ? гэдэг чинь тэгээд асуулт бид нарын ярилцлага дээр яахав бүр даже би өөрөө дотор нь байж чаддаг учраас нэлээд сайн мэддэг улсууд өөрийн эрхгүй гарч ирж байна ш дээ. Ийм байгаа. Тэгээд сая Боловсролын фактыг бол ярьж байна ш дээ. Нэг ийм юм надад ажиглагдаад байх юм. Улсууд ингээд нэг нийтлэл бичдэг байлаа ш дээ.

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Сонингуудад. Одоо бол маш ховор гарч байна ш дээ. Баабараас өөр нийтлэлч байхгүй болчихож. Би үүнийг бичиж байгаа нь сайн боловч муу үзэгдэл гэж бодож байна. Алтерьнатив бичдэг тийм, түүнийг давж гарсан тийм өрсөж бичдэг, хэлэлцүүлэг өрнүүлдэг тийм юм байхгүй. Бичихээрээ дандаа улс төрийн асуудал бичдэг. Гэтэл Гантуяа гэж нэг хүүхэн бичдэг байсан юм. Би ганц нэг юмыг нь уншиж байсан гэх мэтээр дандаа нэг хоёр, нэг сарын дараа ганц нэг хүн бичих юм. Тэгээд сонинд тийм танин мэдэхүйн, гэгээрүүлэх, оюун санааны хэлэлцүүлэг маягийн юмыг тавих орон зай байхгүй ...

Аким -

Байхгүй. Ерөөсөө байхгүй.

Хишигсүрэн -

Бичдэг хүн байхгүй.

Аким -

Бичдэг хүн бас мэр сэр бий. Тавьж чаддаггүй байхгүй юу.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Оо ийм юутай юм тавихгүй. Манай сонины бодлогод нийцэхгүй байна. Тэгээд яахав би нэг юугаар бол соёл юуны л юм бичихээс биш улс төр болохоо байчихлаа л даа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Хааяа хааяа бол яахав буруу харж уйлж, зөв харж инээж байж нэг юм тавих л байх.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Ер нь ихэнх нь ийм юм өгсөн чинь ерөөсөө тавихгүй байна.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд үзэхэд юу л байгаа байхгүй юу. Боломжийн л юм байж байгаа байхгүй юу.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Оюу толгой байна ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Оюу толгойн тухай бичсэн хүний юмыг би тавиулах гэж сонингууд луу утасдлаа л даа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Би юу л даа. Засгийн газартай хамтарч ажиллаж байгаа ш дээ гэж өөдөөс хаазалж байна ш дээ. Тэгэхээр зэрэг тэр чинь чөлөөт хэвлэл мөн үү?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Засгийн газрын үгэнд орж байна ш дээ. Тэгэхээр тэд нар яасан засгийн газраас мөнгө авч байгаа байхгүй юу.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тиймээ? Одоо бол ерөөсөө сонин маань яг өнөө социализмынхаа үеийн нэг намын дарангуйлалд байсан бол одоо Засгийн газар ч юмуу? Одоо тэр намуудын хүний амаар дуугардаг ийм ...

Хишигсүрэн -

Өөр үзэл бодол ерөөсөө байхгүй.

Аким -

Байгүй.

Хишигсүрэн -

Арай дэндлээ.

Аким -

Яг л иймэрхүү.

Хишигсүрэн -

Бичдэг хүн бол байгаа юм байна ш дээ.

Аким -

Байлгүй яахав.

Хишигсүрэн -

Тийм юм байна лээ. Одоо дижиталь эрин үе болохоор өөр ч байж магадгүй. Философийн урсгал чиглэлүүд 20-р зуунд яаж гарч ирж байсан түүхийг харахаар янз бүрийн үзэл бодол бэлдэж байгаа ийм одоо булан тохойд суугаад пиво уугаад ч юмуу. Тамхиа татаад ч юмуу сууж байгаад сэтгүүл гаргаж бичдэг байсан юм шиг байгаа юм. Нөгөө ярьж байгаа юмаа олон нийтэд хүргэхийн тулд өөрсдөө санаачлаад сэтгүүл гаргаад сүүлдээ тэр нь хөгжөөд за түүнийгээ болъё. Би бол “Ил товчоо”-гийн дараагийн шат бол сэтгүүл байсан гэж бодоод байгаа байхгүй юу?

Аким -

Аа ха. Аа ха.

Хишигсүрэн -

Сэтгүүлийн зиндаа байжээ. Манайд тухайн нийгмийн цаг үеийн тэр оюун санааны байдал, олон нийтийн дунд өрнөж байгаа хэлэлцүүлгийг баримт болгож авч үлдэж байгаа сэтгүүл байна уу? “Цаг төр” гээд сэтгүүл байдаг гэнэ. Ямар ямар сэтгүүл байгаа билээ?

Аким -

Би ер сэтгүүл уншихгүй байгаа. Зүгээр ер нь өөрийн чинь хэлсэн дугуйлан ч юмуу?

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Тиймэрхүү юмыг байгуулах гэж оролдсон юм байгаа юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Телевизийн хэн байна ш дээ. Бадамсамбуу байна ш дээ.

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Энэ Бадамсамбууг л гайгуу юутай хүүхэд гэж би боддог. Ер нь яруу найргийн чинь жаахан юутай. Сэтгүүлчийн хувьд ч сүрхий бичиж байсан ш дээ.

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Зураач Бадрал ч гэх юмуу. Тиймээ?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Зохиолч манай “Ил товчоо” сонинд ажиллаж байсан юмаа. Түмэнбаяр. Хэдэн залуучуудыг би нийлүүлээд сэтгүүл мэтгүүл гаргадаггүй юмаа гэхэд тухайн тухайн салбарынхаа хамгийн сүүлчийн ололтыг мэдээллэж, кофе уудаг юмуу? Ганц нэг пиво уудаг нь ганц нэг пиво уугаад сууж байх ийм бүлгийг байгуулах гэж оролдсон л доо.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Миний жаахан алдаа байсан. Би өөрөө авч явах ёстой байсан юм байна лээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Хоёр удаа барьж аваад ийм ийм байна гээд тэгээд байхгүй. Манайхан чинь нэг тийм юу гэх юм бэ? дээ. Заавал нэг хүн, тэр бол санаачлагаараа ...

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Одоо уулзаад байх. ...

Хишигсүрэн -

Тэр бас соёл ш дээ.

Аким -

Тийм.

Хишигсүрэн -

Түүндээ цаг гаргаад ...

Аким -

Хаана явж байна?

Хишигсүрэн -

Тэр чинь амьдралын өдөр тутмын дадал зуршил, амьдралынхаа цагт тэр цагаа оруулдаг тийм соёл байхгүй байна ш дээ. Яагаад баруунд тийм клубууд их ажилладаг юм? Хүмүүс хоббигоороо яагаад нэгддэг юм? Бид нар өглөө унтаж ,унтаж босож ирээд байж байгаад буцаж унтаад /Инээв/ Энэ бас соёл ш дээ.

Аким -

Тийм.

Хишигсүрэн -

Нийгмийн аль түвшинд энэ соёл нягтарч чадаж байна гэдэг асуудал одоо сүүлийн үеийн хүүхдүүд арай өөр хэлбэрийн юм эхэлж байгаа байх.

Аким -

Тийм байх.

Хишигсүрэн -

Тийм юм бас дутагдсан байх. Тиймээ?

Аким -

Тийм.

Хишигсүрэн -

Зохион байгуулагч хайгаад байдаг юм байна ш дээ? /Инээв/

Аким -

Тийм. Хэрвээ намайг утасдах юм бол гүйгээд л ирнэ.

Хишигсүрэн -

Тийм. Утасдахгүй болохоор ирэхгүй.

Аким -

Утасдахгүй бол ирэхгүй.

Хишигсүрэн -

Энэ бол соёлын хэв маяг юмаа. Тиймээ?

Аким -

Тийм. Үүнийг юунаас санаа авсан гэхээр нөгөө л Оросын утга зохиол дэлхийн утга зохиол жаахан уншиж байсан болохоор өөрийн чинь хэлдэг тэр бүгдээс л эхэлдэг гэсэн ....

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр үед өөрийнхөө хамгийн хүндэтгэж явдаг залуучуудыг нэгтгэх ажил л даа. Юун сэтгүүл гаргах мантаа тэгээд яасан.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Би танаас ийм юм асуугаад энэ сэдвээ хааж болж байна. Социализмын үед үндсэрхэг үзэлтэй байна. Үндэсний үзэл гаргалаа гээд сэхээтнүүдийг тэгдэг байсан гээд байгаа ш дээ.

Аким -

Тийм. Тэгэлгүй яахав.

Хишигсүрэн -

Байж тиймээ? Тэр үед. Яг одоо үндэсний үзэл байна уу?

Аким -

Байна. Байна.

Хишигсүрэн -

Тэр нь ямар илрэлтэй байна?

Аким -

Ерөөсөө хэсэг хүмүүст л байна ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр бүгд Монголчууд үндэсний үзэлтэй ...

Хишигсүрэн -

Байхгүй л дээ. Тэр хэсэг хүмүүсийн дуу хоолой яаж илэрч байгаа бол? гэж би гайхаад байна.

Аким -

Нэг хэсэг жаахан яасан. Тэр бол нэг тийм адал балмад байдлаар илэрсэн шоронд орчихлоо. Хүн алаад ...

Хишигсүрэн -

Тийм Хон хэрээдийн Энхбат.

Аким -

Энхбат тиймээ? Тэр нэг Энхбат билүү? гэх мэтчилэнгийн бас Батжаргал гэдэг юмаа Буриад залуу эд нар ер нь нэлээн үндэсний үзэлтэй. Бас нэг нэр нь хэн билээ? Мартчихаж нас барчихлаа. Хөөрхий. Би тэрэнд нь орж л явлаа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Хон хэрээдийн Энхбаттай бол нийлээгүй.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Бас нэг Энхбаяр билүү? Хэн билээ? Тэд нартай бол нийлээгүй. Тэр Батжаргал эд нар бол арай уян хатан. Тэд нар чинь бол ерөөсөө юу л даа. Хүн алахаас буцахгүй. Хүн аллаа ш дээ.

Хишигсүрэн -

Тийм. Аллаа ш дээ. Хятад гаралтай хүнийг алдаг. Хятадтай явалдсан охидуудын үсийг нь хяргаж тайрдаг. Түүнийгээ ил задгай мэдэгдээд ...

Аким -

Тийм. Одоо харин яг одоо бол ханцуйдаа хар тэмдэг зүүчихсэн. Тийм залуучууд байх шиг байна.

Хишигсүрэн -

Байна байна.

Аким -

Байх шиг байна. Жинхэнэ сэхээтнүүдийн дотор жинхэнэ гольдрол руу авч явах байгууллага байхгүй байна.

Хишигсүрэн -

Байхгүй байна.

Аким -

Зүгээр юу байна ш дээ? Дэлхийн Монголчуудын холбоо гэж.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Цахилгаан Махилгаан байгуулсан байх.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр...

Хишигсүрэн -

Арай өөр утгатай юу?

Аким -

Өөр утгатай юм л даа. Тэр бол үндэсний үзэлдээ биш. Тэднийг ямар юмтай холбоо тогтоод яаж ажилладаг гэдгийг би мэдэхгүй. За Дашийн Бямбасүрэн нэг...

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Чуулган зохион байгууллаа. Дэлхийн Монголчуудын.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр бол бас нэг чуулган хийгээд явсангүй ээ. Бямбасүрэн түүнийгээ орхичихлоо л доо. За манай энэ Пүрэвдорж маань анх Дэлхийн эсгий туургатны уран зохиолчдын чуулган хийе гэж бид хоёр Хэрлэнгийн хөдөө аралд явж байгаад тэр маань дэмий юм яриад дэмий юу байхав. Бид нар чинь нийлэхээрээ тийм л юм ярина шүү дээ. Манай Пүрэвдорж чинь асар их боловсролтой, шударга одоо улс төрийн үйл явдалд маш сайн дүгнэлт хийж чаддаг. Уран зохиолчийн хувьд бас их юутай. Тийм эх оронч хүн ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Бид хоёр үнэхээр залуудаа тэр социализмын үе гээд яриад байгаа үед чинь хоёулаа үзэл бодлоо кино найруулагч найзынхаа нэрийг мартаж байна. Нямдаваа бид гурав чинь гурвуулахнаа сууж л сэм сэмхэн ярьдаг байлаа шүү дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд тиймэрхүү одоо юм бол бидэнд алга даа. Алга.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Бидэнд бол тийм юм хэрэгтэй байна л даа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Энэ үндэсний үзэл гэдэг бол Монголоос эхэлсэн ш дээ. Тэрийг чинь аваачаад л үндэсний үзэлтэн үндэсний үзэлтэн гэдгээ юу гэхээр зэрэг Зөвлөлтийн үзэлт сөрөг удирдлага байхгүй юу.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Манайд чинь одоо юу социализмын үед ингэдэг байсан ш дээ. Орон бүхний пролетари нар нэгдэгтүн.

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Тэгэхээр зэрэг энэ юу гэсэн үг вэ? гэхээр бид эхлээд тэр пролетари нарыг гадаадын пролетари нарыг хайрлана. Тийм үү? Бас тэр сэхээтэн мэхээтэн байж болохгүй. Тийм үү? Эрдэмтдээ хайрлаж болохгүй. Зөвхөн пролетариа хайрлана. Тийм үү? /Инээв/

Хишигсүрэн -

Тийм л юм болчихоод байгаа юм.

Аким -

Тийм. Тэгээд дараа нь одоо Монголчуудаа хайрла.

Хишигсүрэн -

Тийм байгаа юм л даа.

Аким -

Гэтэл миний бодоход би хамгийн түрүүнд эцэг, эхээ хайрлана биз дээ. Тиймээ?

Хишигсүрэн -

Өөрийгөө хайрлана.

Аким -

Тийм. Эх, эцгээ хайрлана. Тэгээд хамаатан саднаа хайрлана. Тэгээд эх орноо хайрлана. За тэгээд хайрлах юм бол пролетариа хайрлах байх. /Инээлдэв/ Юмыг эсрэгээр нь тавьчихсан.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Эхлээд бие биенээ хайрлах тэр эцэг, эхээ хайрлах тиймээ? Эх орноо хайрлах юм чинь ерөөсөө давхар хамаатай. Тэгээд яагаад ах дүү хоёр архи уугаад нэг нэгнийгээ алж байгаа юм? Бие биенийгээ хайрлах үзэл алга байна ш дээ. Энэ бол би бүр тэр хүний тэмцэлтэй, тэр ааш араншинтай холбоотой хэдий ч энэ бол тэр үеийн урхаг бас явж байнаа гэж би боддог юм.

Хишигсүрэн -

За нэг ийм юман дээр ярих уу? Ардчилсан хувьсгал гэж бид нар нэрлэж байгаа 90 оны үйл явдал бол сэтгүүлчдийн хувьд ямар байсан бэ? гэдэг талаасаа бид хоёр ярилаа л даа.

Аким -

Тийм.

Хишигсүрэн -

Та сая хөндөж ярилаа. Би гурав нууцаар сууж байгаад сэм сэм уулзаж ярьдаг байлаа гээд ...

Аким -

/Инээв/

Хишигсүрэн -

Энэ зах зухаас нь та ярьж өгөөч? Яг яадаг юм? Би бол тийм юмыг мэдэрсэнгүй. Одоо бол би уншъя гэсэн юмаа уншиж байна. Сонсоё гэсэн юмаа яаж ийгээд хайгаад олж байна. Ерөнхийлөгчийг “новш” гэж хэлж чадаж байна. Тиймээ? Хэнд ч хэлнэ. Нээлттэй. Хаалттай нийгмийг би мэдрээгүй хүн байхгүй юу.

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Жишээлбэл би аз болж. Тэрийг мэдэрч байсан сэхээтнүүд яадаг байсан юм? Тэрийг амьдралаараа туулаад гарсан улсууд тэр процессыг л ярьж өгөөч гэж хэлмээр байна?

Аким -

Тэгэхээр зэрэг социализмын үед их учиртай юм л даа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгж яривал бид чинь ажилгүй, амьдралгүй болно ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Тэгнэ.

Аким -

Би бол тийм айхтар зоригтой, зүрхтэй амьтан биш юм л даа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

За урдын жишээ байна ш дээ. Лоохууз гуай яав?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Төмөр-Очир гуай яав?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тиймээ?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

За бүр сүүлд нь хөөрхий Жаланаажав гуай яав? гэх мэтчилэнгээр би чинь яг тэр үеийн хүн шүү дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгэхээр зэрэг эд нар ер нь яагаад ингэчихэв ээ? Юмыг нь олж уншихаар зэрэг бас тэр юмыг нь олж унших хэцүү ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд үзэхэд энэ чинь одоо тэгээд зөв л юм биш үү? гэсэн юм бодогдоно. Миний үед 83 онд байна уу? 84 онд Төв хорооны нэг айхтар тогтоол гарсан юм. Одоо түүнийг устгасан байх. Тухайн үедээ хэн ч ярихгүй гадаадын эрдэмтэдтэй гадаадын хүнтэй захидлаар харьцаж болохгүй гэж ...

Хишигсүрэн -

Пөөх. 83, 4 онд уу?

Аким -

84 онд. Би яагаад тэрийг сайн санаж байна гэвэл манай нэг Олимп гэж юм болоод л ...

Хишигсүрэн -

80 оны Олимп.

Аким -

Тийм. Тэгээд нөгөө Америк юуных нь юу тавиад хориг тавиад нөгөө юу чинь хоёр газар нэг боллоо ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Ардчилсан Солонгос тэрний хүрээнд ширээний теннисний олон улсын тэмцээн болсон юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгэхэд би Монголын теннисний холбооны орлогч дарга гэх юмуу? даа.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Сонгуульт ажилтай?

Аким -

Сонгуульт ажилтай. Түүгээрээ би намайг ер нь гадагш нь явуулахаа байчихсан байсан юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Түүгээр харин нэг тэмцээн гэх юмуу? Юу гэх юм? /Инээв/ Тэгээд намайг нэг явуулсан юмаа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд эргээд ирсэн ердөө дараахан 5, 6 хоногийн дараа биднийг цуглуулаад би чинь намын гишүүн байсан ш дээ.

Хишигсүрэн -

Явсан улсуудыг цуглуулаад уу?

Аким -

Үгүй. Манай би чинь Намын Төв Хорооны нэгдсэн редакцид байлаа ш дээ. Тав, зургаан Намын амьдрал, Эдийн засгийн асуудал, Эдийн засаг сонин, Ухуулагч гээд хэд хэдэн сэтгүүл, сонин харъяалагдаж байсан. Энх тайван социализмын асуудал биднийг цуглуулсан байхгүй юу. Тэгсэн чинь манай Чимэд гэж нэгдсэн редакцийн ерөнхий эрхлэгч тэр чинь Мөнхөө чинь дотоод яамны аймшигтай амьтан байсан. Тэр тэр тогтоолыг бидэнд уншиж ...

Хишигсүрэн -

Нууц тогтоол байсан уу?

Аким -

Нууц тогтоол. Тэгээд тэрэнд би ямар эрдэмтэдтэй харьцахдаа ч биш тэгэхэд би айхтар ухаантайдаа ч биш. Айхтар социализмыг эсэргүүцдэгдээ ч биш ерөөсөө зүгээр надад эрүүл хүний толгойд ийм юм бодогдож байгаа байхгүй юу.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Социализм гэж яриад байх юм. Тиймээ?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Яагаад бидэнд итгэдэггүй юм. Би чинь тэр эрдэмтэнд бичээд социализмынхаа тухай бас үнэн зөвөөр бичиж болно ш дээ.

Хишигсүрэн -

Таниулж болно ш дээ.

Аким -

Таниулж болно ш дээ.

Хишигсүрэн -

Социализмыг магтаж ...

Аким -

Магтаж болно ш дээ гэсэн юм надад бодогдож би түүнийг асуусан байхгүй юу. Тэгээд алуулах шахсан л даа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тийм учраас тэр тогтоолыг сайн санаж байна. Тэгээд манай Пүрэвпорж маань ч МАХН-ын төв хороонд байсан хүн ш дээ.

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Тэгээд би Пүрэвдоржоор тэрийг сүүлд олуулах гэж би ...

Хишигсүрэн -

Хайлгалаа?

Аким -

Хайлгаад мань хүн ерөөсөө тэр байхгүй. Цэдэнбалын архив мархивт байсан уу? Яасан? Тэгээд алга болсон байх. Одоо шатаад тэр бүх архив бүх юм байхгүй болчихлоо ш дээ.

Хишигсүрэн -

Байхгүй ч болоогүй байхаа. Байхгүй гэж хэлэх гэж тэгж байгаа юм биш үү?

Аким -

Шатчихсан.

Хишигсүрэн -

Тийм үү?

Аким -

Тэр юмнуудыг зөөж байгаа юм надад ердөө харагдаагүй ш дээ.

Хишигсүрэн -

Тэгэхэд тийшээгээ зөөгөөд оруулчихсан байсан юмуу?

Аким -

Цагаан байшинд байсан байхгүй юу.

Хишигсүрэн -

Би яг ингэж бодоод байдаг байхгүй юу. Хувьдаа л боддог юм. Энэ хүнд үзүүлж болохгүй юмнууд энэ Хувьсгалт намын архивт их байдаг байсан. Хувьсгалт намынхан 20-р зууны түүхийг эд нар шатаачихлаа гэж боддог байхгүй юу. Тэгээд өмнө нь сэхээтнүүдийн үзэл бодлыг хаадаг, хаалттай байсан заавал нууцаар уулзах шаардлага гардаг байсан гээд тэрнийг би төсөөлж чадахгүй байна ш дээ.

Аким -

Тийм. Тэгэхээр зэрэг би бол айхтар Лоохууз гуай шиг Нямбуу гуай шиг тиймээ? Эвлэрч бичиж би бол буруу гэдгийг нь энэ бол болохгүй байна гэдгийг нь ойлгосон. Тэрнийгээ би илэрхийлж бичиж чадахгүй л байхгүй юу. Тэгээд бид хэд чинь энэ бол ийм юм болж байна. Яаж болох юм бэ? дээ. Тиймээ?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Арай ч дээ. Ингэж байна ш дээ. Социализм гэж юу юм бэ?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Гэж л ухаандаа 100 грамм уугаад л хэдүүлээ ...

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Би бас л Төв Хороонд байсан. Бас л жаахан Намын хурал дээр шүүмжлэл тавьчихдаг. Адъяа гээд Төв Хорооны нарийн бичиг байсан ш дээ. Тэр эд нартай чинь жаахан сөргөлдчихнө. Тэгээд Адъяа гавладаг юмаа. Тэгэхэд манай Пүрэвдорж амарч байсан юм. Оргилд.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Би ч мэдээгүй. 7, 8 цаг ч болж байлуу? Орой ажил дээрээ юм хийгээд сууж байгаад утас дуугарч байна. Авсан чинь манай Пүүжээ хөөе цаана чинь Адъяа орж ирж байна. Үүнийг тэмдэглье.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Танайд очно. Чи нэг ганц шил юм ол. Би эндээс ганц шил юмтай очно. Нямдаваа ганц шил юмтай очно. Гурвуулаа суулаа. Манай хөгшин бууз хийгээд нөгөө юмаа сэмхэн ярьж байгаа байхгүй юу.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Иймэрхүү л байдалтай. Нямдаваагийнд очоод хэдүүлээ суугаад ярина. Тиймээ?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Иймэрхүү манлин.

Хишигсүрэн -

Шинж тэмдэгтэй?

Аким -

Шинж тэмдэгтэй. /Инээв/

Хишигсүрэн -

/Инээв/

Аким -

Би бол иймэрхүү л байсан.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Яг жинхэнэ дисидент болж гарч ирэхийн тулд одоо юу гэдэг юм. Удаан хугацааны өв уламжлал тэр нөгөө нэг сэтгэлгээ оюун ухааны хөгжлийн бүрэлдсэн тэр өв соёл дээр үлддэг юм шиг байгаа юм. Тиймээ? Манайд бол, Оросод бол тэсрээд тэсрээд баларч байна ш дээ.

Аким -

Тийм.

Хишигсүрэн -

Тухайн үедээ. Манайд болохоор тэр уламжлал богинохон түүхтэй.

Аким -

Бид нар айхтар нууж байж л дээ. Бид нар үнэнийг олж мэдэх боломж багатай. Тийм учраас ард түмнийг харанхуй л байлгаад байвал атгаад байж ...

Хишигсүрэн -

Болдог.

Аким -

Болдог. Хэрвээ түүнийг илчилчих юм бол тэд чинь босоод ирнэ шүү дээ. Тэгүүлэхгүйн тулд бүх юмыг хаачихсан байсан байхгүй юу. Тэгээд хааяа хааяа өгүүлбэрүүдийн дундуур цухас цухас гарч ирнэ ш дээ?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэрнээс чинь бид бас жаахан дүгнэлт хийж байсан.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Та социализм задраад уначихна гэдэг итгэж байсан уу?

Аким -

Би итгээгүй. Ерөөсөө итгээгүй.

Хишигсүрэн -

За?

Аким -

Одоо ухаан /Инээв/

Хишигсүрэн -

Амьд яваа насандаа төр солигдохыг...

Аким -

Тийм төр солигдоно гэж тэр байтугай Цэдэнбалыг буучихна огцорчихно гэж би ердөө итгээгүй.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгсэн чинь нэг өдөр би олон улсын хурлын пресс группт ажиллачихаад ажил дээрээ оройхон шиг гүйгээд ирлээ. Манай Пүүжээ бид хоёрын яриа л дандаа энчээ явна шүү дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгсэн нөгөөх чинь өрөөнөөсөө утасдаж байна. Хөөе, хөөе чи ороод ир гэж байна. Утас болохоор жаахан айж байгаа ш дээ. Тиймээ?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд би гүйгээд орлоо. Бүх намын хотын дарга нарыг дуудчихаж энэ нэг юм болох нь гээд.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр чинь намын хорооны захиргааны хэлтэст байсан учраас наад хүн чинь нэлээд нөлөөтэй ш дээ. Төв хорооны нарийн бичгийн дарга нарын туслахууд нь бас найз нар.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгсэн чинь Цэдэнбалыг хусчихлаа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгсэн чинь хоёулаа ингэдэг юм байна ш дээ гээд босож харайгаад /Инээв/

Хишигсүрэн -

/Инээв/ Бөөн баяр ...

Аким -

Бөөн баяр болж байгаа байхгүй юу. Сүүлд Элбэгдорж, Дарь. Сүхбаатар Энхтуяа билүү? Юунд ажиллаж байсан юм. Горькийн сургууль төгсөж ирсэн. Хэн билээ? Тэр над руу утасдаж байна.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Би тэгэхэд “ 100 жилийн ганцаардал” гэдэг романыг орчуулж байсан. Тэр үед бидэнд юу өгдөг байлаа. Уран бүтээлийн чөлөө гэж өгдөг байлаа. Социализм бид нарыг харж үзэж байгаа нь тэр дээ.

Хишигсүрэн -

/Инээв/

Аким -

Цалинтай чөлөө. /Инээв/

Хишигсүрэн -

Социализм харж үзэх хооронд орчуулгаа хийнэ?

Аким -

Орчуулгаа хийнэ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Зохиолчдын эвлэлийн гишүүн гэхээр уран бүтээлийн цалинтай 1 сарын чөлөө өгдөг.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд би 15 хоногийн чөлөө аваад ...

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Сэлбийн амралтанд очиж юугаа хийх санаатай.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Аа Нарантуяа. Нарантуяа утасдаж байна.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Та залуучууд зочид буудал түүний дугуй танхимд хүрээд ирэхгүй юу.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Залуу уран бүтээлчдийн улсын зөвлөгөөний яг өмнөх нь ...

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Хэдэн хүн очих юмаа л гэж байна. Анзаарсан ч үгүй.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Гүйгээд очлоо. Тэгсэн чинь манай Пүрвээ байж байх юм. Зохиолч түүхч энэ одоо юу хийж яваа юм бол гээд тэгсэн Оюун ирсэн.

Хишигсүрэн -

Эрдэнэбатын Оюун уу?

Аким -

Биш биш. Яруу найрагч С. Оюун.

Хишигсүрэн -

С. Оюун уу?

Аким -

С. Оюун, Цэрэнжамц шог зохиолч, шог зураач Байды тэр үед чинь юу эхэлчихсэн.

Хишигсүрэн -

Перестройк эхэлчихсэн?

Аким -

Перестройк эхэлчихсэн. Бид нар чинь тэр үед арай жаахан чөлөөтэй бичиж зурж арай нэг тийм дулаарлын үе болчихсон байсан үе л дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Бас нэг жаахан шүүмжилчихэж болдог.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Хэдэн сэтгүүлч сэхээтэн нарыг тэд нар урьсан юм байна лээ л дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд манай Нарантуяа бид нар чинь зохиолчдын хороонд байхаас бид нар хамт ...

Хишигсүрэн -

Одоо Нарантуяа гэж радиод байгаа ...

Аким -

Биш байхаа. Одоо юу хийж яваа юм бэ? дээ. Хувийн юм хийж байна уу? Ерөнхийлөгч Энхбаяр эд нар нэг жил очоод нэг жил төгсөж ирсэн ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр Ардчилсан үзэлтэй дээ. Бид нар бас л жаахан надад тэд нар юм ярина. Би бас тэд нарт Нарантуяатай уулзаад гудамжинд зогсоод энэ чинь одоо болж байна уу? Үгүй юу? гээд энэ тэрээ гээд юм ярьдаг.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд тэр бүсгүй намайг тийш нь ... би дагуулсан юм шиг байна лээ. /Инээв/ Тэгээд л очсон.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд Элбэгдорж маань л залуу зохиолчдын залуу уран бүтээлчдийн зөвлөгөөн гээд 90 оноос эхлүүлээд Улс төрийн товчоог унагая гэж ярьж байна.

Хишигсүрэн -

Залуу уран бүтээлчдийн зөвлөгөөнөөс өмнө?

Аким -

Өмнө.

Хишигсүрэн -

Хаалттай уулзалт байна ш дээ?

Аким -

Үгүй хаагаагүй.

Хишигсүрэн -

Олон нийт мэдээгүй.

Аким -

Мэдээгүй. Мэдээгүй. Тийм.

Хишигсүрэн -

Тэр түүхийн янз бүрийн бичиг баримтанд үлдэж байна уу?

Аким -

Үлдсэн байлгүй дээ. Тэр Амарсанаа л ганц бичдэг ш дээ. МОНЦАМЭ-гийн дарга байсан.

Хишигсүрэн -

Тийм. За Элбэгдорж ярьж байгаа?

Аким -

Тэгж ярьж байгаа юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд одоо тэгсэн чинь манай хэн гуай айж байнаа. Пүрвээ гуай.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тийм юм байж болохгүй.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгсэн би бол болно.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр бол цаг нь болсон ш дээ. Тэгэхдээ бүгдийг нь барахгүй шүү.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр чинь 11 гишүүн байлуу? 11 байсан байх. Сондгой тоотой байх юм чинь. Та нар нэг нэгээр нь авч хаяхыг бодохоос яаж бүгдийн дийлдэг юм бэ? /Инээв/ Тиймэрхүү юм би хэлсэн юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд л яасан даа. Тэгээд одоо яахав ер нь бид бол дэмжиж байгаа. Бүгдээрээ Пүрвээ гуайгаас бусад нь бид хэд бол та нарыг дэмжиж байнаа. Энэ бол цаг нь болсон ухааны юм бид бүгд яриад тэгээд одоо би машин ирчихлээ гэсэн гаднаас жолооч нь дуудаад тэгээд орой ч болчихлоо гээд тэгээд би тэдэнд амжилт хүсээд л тэгээд гарсан байхгүй юу.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд би тэр хэдэд очоод нөгөө юмаа хийж байтал жагсаал болоод л манай уран бүтээлчдийн чинь зөвлөгөөн юун уран бүтээлчдийн зөвлөгөөн улс төрийн юу болоод ингээд пижигнээд л ...

Хишигсүрэн -

Элбэгдорж тэр үед ямар постон дээр байсан бол?

Аким -

Тэр үед пост мост ...

Хишигсүрэн -

Улаан од ...

Аким -

Улаан од сонины сурвалжлагч л байсан.

Хишигсүрэн -

Яагаад тийм их итгэлтэйгээр Улс төрийн товчоог огцруулна гэж мэдэж байсан байх вэ?

Аким -

Би тэрийг сайн мэдэхгүй.

Хишигсүрэн -

Та одоо бодож байна уу?

Аким -

Бодох ч юу байх юм. Ер нь тэр хэдэн залуучууд тэгж л зориглосон юм байна лээ. Зориглосон л байгаа юм. Цаана нь юу байсан? Ямар нийгэм байсан? Нийгэм бол ер нь тийм болчихсон гэдгийг тэр хэд сайн мэдэрсэн юм шиг байгаа юм.

Хишигсүрэн -

Харин тийм. Би тэрийг асуух гээд байна. Талбай дүүрэн хүн цуглараад нийгэм тэгж айхтар хүлээж авах нөхцөл яаж бэлтгэгдэв гэж би асуух гээд байна?

Аким -

Тэрнийг чинь болбол ...

Хишигсүрэн -

Та нар бол бэлтгэгдсэн байна ш дээ.

Аким -

Бид нар бол яг үнэнээ хэлэхэд перестройкын юугаар бид нар бас бэлтгэгдсэн. Тэд нар бэлтгэгдэхэд бид бас тодорхой үүрэг гүйцэтгэсэн болов уу? гэж боддог юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Өөрийгөө магтаж байгаа юм биш шүү. Тэр үед бичиж байсан ...

Хишигсүрэн -

Материал ...

Аким -

Түдэв ч гэсэн тодорхой хувь нэмэр гүйцэтгэсэн.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Эрдэнээ гуай байна. Пүрэвдорж гуай байна.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Эд нар чинь яг тэр үед Утга зохиол сонин маш сайн гарч байлаа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Хөдөлмөр сонин маш сайн гарч байлаа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр үед нийгмээ бэлтгэхэд Үнэн сонин ч гэсэн тэр үед Улс төрийн товчоог шүүмжлээд бичиж байсан ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Гол гурван сонин бол Үнэн сонин, Хөдөлмөр сонин ...

Хишигсүрэн -

Залуучуудын үнэн?

Аким -

Залуучуудын үнэн, Утга зохиол урлаг энэ гурав шүү.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тийм. Залуучуудын үнэн бол сүүл рүүгээ жаахан гайгуу болсон юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд энэ бүхэнд л бид нар чинь тэр үеийн жаахан дедектив маягтай байсан сэхээтнүүд ил гарч байсан. Тэгээд л яасан юм даа. Би түрүүнд хэлсэн. Тэгээд юунаас л ирэхэд л нийгэм бужигначихдаг байсан ш дээ.

Хишигсүрэн -

Орчуулгаа хийж яваад ирэхэд?

Аким -

Тэгж яваад 14 хоноод ирэхэд ...

Хишигсүрэн -

Ямар их хоромхон хугацаанд үйл явдал том үйл явдал болж өнгөрсөн бэ? Яагаад ингэсэн юм бол? гэсэн асуулт маягийн юм танд өөрт чинь үүсдэг үү?

Аким -

Би ч тийм юм бодохдоо жаахан муу шүү дээ. /Инээлдэв/

Хишигсүрэн -

Тэгээд өнөөдрийн өндөрлөгөөс харахад 90 оны Ардчиллын үйл явдлаас та юу хүлээж байв? Юу болоод өнгөрөв?

Аким -

Би бол үүнээс ерөөсөө ингээд Ардчилал тогтчих байх.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Ерөөсөө энэ манай нийгэм тэр чигээрээ эргэчих эргэх ч яахав. Тэр янз бүрийн шударга бус явдал энэ бүхэн алга болно. Тиймээ?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Ерөөсөө л би нэг ердөө нэг диваажингийн нийгэм байгуулагдчих юм шиг л би бодсон л доо.

Хишигсүрэн -

Их гэнэн бодож байж.

Аким -

Их гэнэн бодож байсан. Тэгээд нэг хэдэн сар болоод харахад л тийм биш.

Хишигсүрэн -

90 ондоо юу?

Аким -

90 онд.

Хишигсүрэн -

Ямар шинж тэмдгээр танд мэдрэгдэв?

Аким -

Нөгөө юмнууд чинь хэвээрээ л байж байсан.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд би бодсон юм. Энэ Монголыг эрүүлжүүлэх тиймээ?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Энэ булхай, бузар энэ юмнуудыг илчлэхэд өөрийн хувь нэмрийг оруулах ёстой юм байнаа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд би “Ил товчоо” сониныг үүсгэсэн.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Нэг дуу хоолой.

Аким -

Нэг дуу хоолой болог.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд тэр нийгмийг эрүүлжүүлж би чадаагүй.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Чадаагүй. Би ч юм байх вэ? Манай нөхөд надтай хамт ажиллаж байсан хамтарч ажиллаж байсан нөхөд маань энэ үүргээ хангалттай биелүүлсэн л гэж боддог.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Манай судалгаанд нэг ийм асуулт байгаа байхгүй юу. Социализмын үед жирийн хүмүүс гадаад орнуудтай яаж харилцдаг байсан юм? Зөвлөлтийн биш улсуудтай харилцаатай байсан уу?

Аким -

Түрүүн би яг хэлсэн.

Хишигсүрэн -

Харин тийм. Тэрийг чинь 84 онд тогтоол гаргасан байна ш дээ.

Аким -

Тийм.

Хишигсүрэн -

Ер нь боломж байсан уу?

Аким -

Байхгүй. Байхгүй. Ялангуяа юутай тэр үед хөрөнгөтөн гэж байсан орнуудын хүмүүстэй бол ямарч харилцаа байхгүй.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Зүгээр социалист орнуудын хүмүүстэй бол харилцах бололцоотой.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Хөрөнгөтөн гэж яригддаг байсан тэр орнуудын, капиталист гэж яригддаг байсан тэр орнуудын жирийн иргэдтэй ч бид харилцах эрхгүй.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Ямар сайндаа нөгөө Саманта охин захидал бичээд ...

Аким -

Бөөн юм болов уу? даа.

Хишигсүрэн -

Дарга нар бол гадаад хөрөнгөтөн орнуудтай харилцаатай байсан болов уу? Ажлын шугамаар явдаг ...

Аким -

Ажлын шугамаар явдаг.

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Тэгэхдээ тэр хүнийг Дотоод яамны нэг хүн заавал дагаж явна ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа бас?

Аким -

Тийм. Улс төрийн товчооны гишүүдийг дагадаг байсан юмуу? Үгүй юмуу? Мэдэхгүй. Ажлын шугамаар гадагшаа хөрөнгөтөн оронд явж байгаа хүнийг Дотоод яамны хүн заавал дагаж явна.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд заавал ирж одоо илтгэх хуудас бичнэ. Тэр хүн ингэлээ. Энэ хүн ингэлээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тийм. Тэрийг мэдэхгүй ш дээ. Нөгөө явж байгаа хүн.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Зарим нь арай боловсролтой нь би дотоод яамны хүн шүү чи болгоомжтой байгаарай гэж захина. Дотоод яаманд дандаа л муу хүн байхгүй ш дээ. Хэлдэг. Болгоомжлуулдаг байсан гэдэг юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Ер нь ихэнхдээ нууцаар.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Дотоод явдлын яам гэдэг байгууллага ажиллаж байхад зүгээр жирийн үедээ социализмын үедээ юу гэж боддог байсан юм бэ? Зүгээр хажуугаар нь яваад өнгөрөхөд ямар сэтгэгдэл төрөх вэ? Тэр яамны нэрийг сонсоод юу гэж бодох вэ?

Аким -

Яамны нэр сонсоход чинь аймшигтай шүү дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Айлгүй яахав.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр чинь социализмын үед миний утсыг чагнаж л байсан юм гэнэлээ. Одоо байдаг юмуу? Үгүй юмуу? Мэдэхгүй.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Ер нь болбол хүмүүст дандаа аймшиг төрүүлдэг тийм л байгууллага байсан ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Одоо хоёулаа нэг ийм сэдэв рүү эргэж ороод танаас асууя. Танай аав бага ангийн багш байсан гэлээ ш дээ. Дайны жилүүдэд 50-иад он, 40-өөд онд ...

Аким -

40-өөд онд.

Хишигсүрэн -

Тийм. Дайны жилүүдийн дараах үе. Тэгэхэд та аавынхаа ажлаа хийж байсан байдлыг сумын сургуулийн бага ангийн багшийн ажлын тэр нэг байдал, зураглалыг одоо санаж байна уу?

Аким -

Тэр чинь их хэцүү байсан даа. Хөөрхий. Манай аав чинь Жаргалантын бага сургууль гэж одоо энэ Сүхбаатар аймгийн Эрдэнэцагаан, Сүхбаатар сум манай Матадын хооронд байсан нэг тийм бага сургууль.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

42, 3 оны үед юмуу? даа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд тэрнийгээ төгсөөд хойшоогоо Баян-Уул гээд сум байдаг юм. Тэрэнд багшилж байгаад тэгээд нутагтаа ирсэн юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Байна лээ. Тэгээд тэр үед чинь хүүхдээ малчид чинь сургуульд өгөхгүй ш дээ.

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Тэгээд манай аав чинь ятгах матгах тэгээд хөдөө малтай айлуудаар ороод ардын сургууль байгуулагдсан. Та нар хүүхдээ өг гэж явдаг байсан ш дээ. Тэр нутгийн сургуульд Отонсодов гээд 39 оны байлдаанд оролцож явсан цусан гавъяаны одонтой хүн, манай аав, захирал нь Дондов Дондог гэж гурав дөрвөн багш, нэг галчтай.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд тэр Отонсодов, манай аав, захирал нь гурвуулаа гурван тийшээ морьтойгоо гарч давхиад ...

Хишигсүрэн -

Хүн цуглуулах, хүүхэд цуглуулах гээд?

Аким -

Тэгж байж л Матадын сургуулийг бага сургуулийг анх байгуулсан.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

За тэгээд ажиллаж байгаад би яг тэр үеэр төрсөн.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

43 онд.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд манай аав багшилж байсан тэр үед 43 онд л төрсөн дөө. Тэгээд аав 45 онд цэрэгт явсан. 4 жил гаруй 49 онд ирсэн.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэрнээс хойшхи дүр зургийг бол мэдэж байгаа юм. Тэрнээс урдахыг бол би Дондог гэдэг тэр багшийн дурсамжаас Отонсодов бид гурав Матадын сургуулийг уг нь бол байгуулагдсан ухаантай байсан юм байна лээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд ерөөсөө хүүхэд нь цуглардаггүй. Тэгээд нэг байшин байсныг тэр гурав нийлж байж ... Тэгээд 49 оноос хойш бол би мэдэж байна даа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр үед сургууль нь бол яахав нэг Тэмээт гэдэг газар миний тэр төрсөн бууцны хажууханд ганц тийм байшин байсан юм байна лээ. Тэгээд тэр нь одоо бол бүр юу болж л дээ.

Хишигсүрэн -

Туурь.

Аким -

Туурь. Тэгээд сум ч байшин барилгагүй тэр үе чинь дайны үе манайх чинь ер нь дайны хөлд их нэрвэгдсэн газар ш дээ. Япончуудтай байлдаад л Япончууд дайрлаа гээд л ... тэр үед. Тэгээд тэр Бүртийн 8-р дивиз гэж ...

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр Матадын 8-р дивиз бол барилга байшин ихтэй.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд 45 оны дайн эхлээд тэндээс Матадын 8-р дивиз чинь цаашаагаа дайнд явчихгүй юу.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгэнгүүт зуслан маань тэр барилга байшинтай газар нүүж очоод тэгээд манай сургууль бол тэр үедээ Өндөр цагаан гэдэг нэртэй сайхан байшинд орсон юм билээ. Би бол 52 онд тэр сургуульд би орж 51 онд.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр сургуульд орсон юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

За тэр үед бол сургууль бол арай хөл дээрээ босчихсон олон багштай болчихсон байсан л даа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Манай ангийн багш Сэрдамба гээд нэг жаахан бор хүү бас л яг тэр багш маань бага ангийн багш бэлтгэдэг багшийн сургууль гэж байлаа ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэрнийг төгсөөгүй. Курс төгссөн л нэг багш байсан. Тэгэхдээ их чадалтай. Их сайхан бичдэг.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тийм багш. Одоо бидэнд анх удаа шинэ үсэг зааж өгсөн дөө.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Би тэр багшийгаа их боддог юм. Хөөрхий намайг хүүхэд байхад 3-р ангид байхад бурхан болчихсон юм. Менингитээр. Тэр багшийгаа би их санаж явдаг юм. Намайг анх удаа үзэг барьж алтан номын үсэг заасан. Тэгэхэд бол сургууль яах вэ? Ер нь хөл дээрээ босчихсон. Малчид улсууд болбол сургуульд хүүхдээ өгдөг болчихсон.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Боловсролыг тодорхой түвшинд үнэлдэг.

Аким -

Үнэлдэг. Тийм. Хүүхдүүдээ ер нь ном үзүүлэхгүй бол болохгүй юм байна гэдэг сэтгэгдэл бол хүн болгонд суучихсан байсан.

Хишигсүрэн -

Тэр үедээ нөгөө нэг би нэг ийм юмыг гайхаад байдаг юм. Одоо юу гэдэг юм. Одоогийнхоос нөхцөл асар муу, материаллаг орчин байхгүй. Энэ нөхцөлд боловсрол эзэмшээд явсан улсууд оюун санааны хувд их баялаг сэхээтнүүд гарч иржээ. Одоо тийм оюун санааны хувьд баялаг хувь хүн болж төлөвших, хөгжих боломж нь байгаа боловч тэр лүү одоо орохгүй байна ш дээ. Танай үеийнхэн яагаад сууж ном уншдаг байсан? гэдэг наад захын л асуудал байна ш дээ.

Аким -

Яахав дээ. Тэр чинь одоо тодорхой доо.

Хишигсүрэн -

Юутай холбоотой вэ?

Аким -

Яахав ер нь байна ш дээ. Хөдөөгийн хүүхдүүд бол бас хар бор амьдралын дунд жаахнаасаа л одоо хөл нүцгэн гүйж байлаа бид.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тиймээ?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Ухаан зун бол бид нарт юу өмсүүлдэггүй байсан ш дээ.

Хишигсүрэн -

Гутал.

Аким -

Гутал өмсүүлдэггүй байсан ш дээ. Өргөс орвол үүнийгээ ингэж байгаад өргөсийг нь авчихаад тэгээд сүүлдээ сайртаад өргөсийг чинь бол нухаад хаячихдаг тийм л хөлтэй болно ш дээ. Тэгж явсан.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Намар болтол, үхэр бэлчээрт гаргана. Хонь бэлчээрт гаргана. Хөл улаагаад даарна шүү дээ. Тэгэнгүүт нь үхрийн ....

Хишигсүрэн -

Үхрийн баасанд?

Аким -

Үхрийн баасан дээр гишгээд дулаацуулна.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд үхрийн баасаар шавчихна.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд хөл нүцгэн гүйгээд шилбүүр бариад тэгээд явж байсан. Тэр бүхэн бидэнд хатуужил амьдралд нөлөөлсөн юм шиг байгаа юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Даван туулах чадвартай.

Аким -

Даван туулах чадвартай. Юмнаас нэг их хашраад байхгүй.

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

2-рт тэр хөдөөгийн амьдрал гэдэг хүнийг зөөлөн сэтгэлтэй. Ахуйн өөрөө хүнийг зөөлөн сэтгэлтэй болгочихдог. Ухаан манай ээж, манай тийшээ ус ховор. ...

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Ингээ хөллөөд усанд явж байгаа юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Өдөржингийн газар өглөө эрт гараад манай тийшээ тайлын хөг гэж байна. Модоор ингээд хийчихсэн. 10 хоног ус олдохгүй. Сайн ус ховор тийм учраас өдөржингийн газар явж усаа татдаг. Тэр хооронд чинь нөгөө ботго буйлаад байна. Буйлаад байна. Нүднээс нь нулимс цуваад буйлаад байна. Буйлаад байна. Нөгөө ботгоо өрөвдөөд тиймээ?

Хишигсүрэн -

Өөрөө ээжийгээ үгүйлэх үү?

Аким -

Яахав дээ. ...

Хишигсүрэн -

Ээжийгээ санахын оронд /Инээв/ Эхийг нь аваад явчихсан ботгонд санаа тавьж /инээв/

Аким -

/Инээв/ Гайгуу том болчихсон. Шилбүүр унаад гүйгээд байдаг.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Тэр үедээ?

Аким -

Тэр үедээ. Тэгээд тэр ботгыг өрөвдөөд ээж хурдан ирээсэй.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Ботгыг юу яагаасай.

Аким -

Тийм. Манай аав ээж чи тэр ингийг хайрла. Чи түүнийг хайрла гэж хэлээгүй. Нөгөө хайр өрөвч сэтгэлгээтэй болгочихдог.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Манай хөдөөгийн амьдрал одоо сольж болшгүй юм бас энэ гэж би боддог юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Нүүдлийн соёл иргэншлийн хүнээ хүмүүжүүлэх нэг давуу тал нь энэ юм болов? уу гэж.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Байгальтай өөр байдаг.

Аким -

Байгальтайгаа ойр байдаг. Тэр өргөсөнд хатгуулж байна гэдэг чинь байгалийгаа мэдэрч байна гэсэн үг ш дээ. /Инээв/

Хишигсүрэн -

/Инээв/

Аким -

Байгаль ямар ширүүн юм бэ? гэдгийг...

Хишигсүрэн -

Аа ха. Би таныг ярихаар санаанд орлоо. Манай ахын 6 настай хүүхэд байгаа. Дөнгөж хөлд орсон байх үедээ эцэг эх нь их бойтог өсгөөд байгааг би хараад байгаа байхгүй юу. Манай аав ээж дээр хөдөө оччихсон байсан. Ингээд харсан чинь хөлөнд нь өргөс ороод хавдаад ...

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Дараагийн шатанд ороод эдгэх шатандаа орчихсон. Тэр хооронд хөл рүү өргөс орлоо гэж тэр хүүхэд хэлээгүй байна л даа.

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Хөөе наад хөл чинь яасан юм? гэсэн чинь хавдчихсан гээд тоохгүй зогсож байгаа байхгүй юу.

Аким -

/Инээв/

Хишигсүрэн -

Гар нь ингээд түлэгдчихсэн байхад түүнийг хүн мэдээд эмчлээд тос энэ тэр түрхээд яасан юм гэсэн чинь түлчихсэн гээд зогсож байдаг. Одоо энэ Улаанбаатарын хүүхэд ш дээ.

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Бүдүүн бараг гэх юмуу? Тийм их тэсвэртэй тэр хүүхэд. /Инээв/ Гайхаад байдаг юм. Тэгэхэд миний гар түлчихсэн байхад намайг жаахан байхад манай аав ээж хэзээ ч тэгж байгаагүй. Тэгэхэд манай ах эгч хоёр мөн бүдүүлэг байнаа гээд би тэгдэг байхгүй юу. Би танаас бас нэг юм асууя. Ботготой холбоотой. Би Булган яваад малчин улсуудаас ярилцлага авсан чинь адуучин нэгдлийн адуу маллаж байсан айлын эхнэр ярьж байна. Хүүхэд нь өвдөөд 20 хэдтэй залуу эмнэлэгт очоод хэвтсэн чинь хүүхэд чинь багадаа ийм өвчин туссан уу? Тэгсэн үү? Надад ерөөсөө мэдэж байгаа юм алга. Харин унага яадаг юм? Гүү яадаг юм? гэвэл бүгдийг нь /Инээв/ .....

Аким -

Аа ха. /Инээв/

Хишигсүрэн -

Бүгдийг нь мэднэ гэж байна. Аа нэг хонь хариулж байсан хөгшин болохоор хурга ишиг өвдчих вий. Үхчих вий гэж санаа зовж байсан болохоос биш манай энэ хүүхдүүд тоогоогүй ш дээ. 11 хүүхэдтэй эмэгтэй хэлж байна л даа.

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Барууныхны нүдээр бол энэ төсөөлөгдөхгүй.

Аким -

/Инээв/

Хишигсүрэн -

/Инээв/ Ийм хачин хачин юм манай л онцлог л доо.

Аким -

Манай онцлог.

Хишигсүрэн -

Давуу тал уу? Тиймээ?

Аким -

Би бол бас нэг давуу тал гэж боддог.

Хишигсүрэн -

/Инээв/

Аким -

Энэ бол бүдүүлэг юм бишээ. Энэ чинь байна ш дээ? Юмыг бас өөр өөрийнхөө нүдээр харах ёстой.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Заавал гадны нүдээр өөрийнхөө байдлыг харж болохгүй.

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Гадны нүдээр харах юм бол их бүдүүлэг юм шиг. Бид нар халуун цай уухдаа оочилж их сорж уудаг ш дээ?

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Тэр бол гадныханд маш бүдүүлэг.

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Намайг Германд 69 онд очсон чинь би халуун цайг сорохгүй юу.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Энэ хүмүүс сонсчихно. Чи аяархан уугаач. Наадах чинь бүдүүлэг юм ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Бид нар халуун цай ууж өссөн. Халуун цайг сорж уухгүй бол залгилж болохгүй ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Яагаад халуун цай уудаг юм?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр их хүйтэн орчинд халуун цай ууж байж бид судсаа биеэ бүлээцүүлнэ шүү дээ. Энэ бол бидний зуршил. Энэ бол бидний хувьд ингэж уухаас өөр арга байхгүй. Энэ бол гадаадынханд их бүдүүлэг.

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Тэднийг дагаад бид өөрсдийгөө бүдүүлэг гэж хэлж болохгүй.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Өмч хувьчлалтай холбоотой сэдэв байгаа. Ардчиллын дараа залгаад ордог юм билүү. Түүнийг орхиод би нэг ийм хэлмэгдүүлэлттэй холбоотой юм руу та нэлээн гүнзгийрч орох байх гэж бодоод байна.

Аким -

Тэгье л дээ. Тэгье. Тэгэхээр зэрэг хэлмэгдүүлэлт бол яах вэ? Яах вэ? ч юу байхав. Хамгийн аймшигтай юм л даа. Үнэндээ хэлэхэд манай ээжийн маань одоо аав манай нагац аавыг энэ Алтан Учирлан хийдийн маарамба хүн байсан юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэрнийг болбол одоо буудсан.

Хишигсүрэн -

Хнн.

Аким -

Манай миний төрсөн эцгийн аавыг Оросууд буудаж байсан юм. Тэгэхдээ энэ бол хэлмэгдүүлэлт биш. Оросууд бол дээрэлхсэн юм. Дорнод аймгийн нутагт хойд талд Орос цэргүүд байсан. Манай нагац аавыг бол яах аргагүй улаан коммунистууд буудсан даа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Түүнийг бол би, манай дээр үеийнх нь чинь бол айхтар ш дээ. Түүнийг бол би ердөө мэдээгүй. 2000 он хүртэл би мэдээгүй.

Хишигсүрэн -

Пөөх. 90 онд ч мэдээгүй.

Аким -

90 онд ч мэдээгүй. Ээж чинь хэлэхгүй.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Танай ээж хэзээ?

Аким -

93 онд бурхан болсон.

Хишигсүрэн -

Пөөх тэр хүртэл хэлээгүй. Цаг өөрчлөгдөөд байхад хэлэхгүй?

Аким -

Хэлэхгүй.

Хишигсүрэн -

Хнн.

Аким -

Тийм. Яагаад бэ? гэхээр зэрэг миний зан харьцааг мэднэ. 1-рт. 2-рт хүүд минь гай болчихно.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгж нөгөөдүүлийн чинь зүрхэнд, манай түрүү үеийнхний маань сэтгэлд тэгж орсон байна ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Аймшиг болж орсон.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Манай хэлмэгдсэн тэр аавын хүүхдүүд чинь бүгд ... дандаа ээжийнхээ аавыг ...

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Одоо ер нь эмэгтэй хүнээр овоглосон улсууд их ш дээ. Тэд нар чинь бүгд ээжийнх яагаад гэвэл тэр хэлмэгдсэн хүмүүсийн хүүхдүүд сургууль соёлд орох бүх юм хаалттай. Тийм учраас дандаа ээжээрээ овоглож байсан.

Хишигсүрэн -

Та яаж мэдэв?

Аким -

Тэр ээж надад хэлээгүй. Тэгсэн чинь ээжийн маань төрсөн дүү хүртэл одоо ч байгаа. Тэр хөгшин мэддэг байж. Тэр нэг өдөр тэр нөгөө хэлмэгдсэн улсуудын сая төгрөгний тухай асуудал гарч ирлээ ш дээ.

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Ээж бол манай яахав бид чинь эцэг өөртэй эхээсээ бид бол 7, 8-уулаа л даа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр дүү нарт маань эгч маань хэлж та нар тийм юм олж яахгүй юмуу? гэж ...

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд би сая мэдэж байгаа байхгүй юу. 2001 онд шүү. /Инээв/ Тэгээд би тэр дүү нарт тэрнийг нь авч өгөх гэж жаахан хөөцөлдсөн л дөө.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Манай дүү нар юм олж авч чадаагүй байхаа. Би бол тэрнийг сая төгрөгний хойноос явахгүй. Яршиг. Яршиг. Хар төвөг.

Хишигсүрэн -

Тэр өвөөгийнхөө тухай та нар юм асууж ярихгүй юу? Ээжтэйгээ.

Аким -

Тэр ухаан манай аавын аав манай өвөг бас л лам мам байсан юм байна лээ. Тэрийг бас л 90 хэдэн онд 93, 4 онд ухаан 93, 4 онд хэлж байгаа юм.

Хишигсүрэн -

Тэр хүртэл хэлэхгүй. Тиймээ? Нийгэм арай өөр болсон.

Аким -

Өөр болсон. Аав бол бас ондоо сэтгэлгээтэй, улс төрийн товчоонд заргалдаж бичиг цаас явуулдаг хүн байсан л даа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр хүн гэхэд л надад ухаан хэлэхгүй байгаа юм чинь.

Хишигсүрэн -

Ямар утгатай бичиг цаас байсан бол?

Аким -

Тэр үед чинь төдөн малтай байна.

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Тэгсэн хэдэн мал яахаар зэрэг аймгийн төвд байлгаж болохгүй гэсэн тэрийг л эсэргүүцэж ...

Хишигсүрэн -

Аа ха. Мал нийгэмчлэх тэр нөгөө нэгдэлжих хөдөлгөөний үед?

Аким -

Бишээ сүүлд. Арай Ардчилал эхлээгүй байхад улс төрийн товчоонд ...

Хишигсүрэн -

Аа за бас нэг тоо хязгаарладаг байсан ш дээ.

Аким -

Тийм. Тийм.

Хишигсүрэн -

75 толгой ...

Аким -

Тийм. Говьд бол 75, хангайд бол 50 хэд ч билүү? Юу билээ? Тийм байлаа ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Таны нэр яагаад ийм сонин нэр өгсөн юм бол?

Аким -

Тэр яахав дээ. Мэдэхгүй.

Хишигсүрэн -

Аким гэж ямар утгатай үг вэ?

Аким -

Орос нэр юм байна лээ л дээ.

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Орос нэр зүгээр яахав Орос нэрний тайлбарууд байдаг ш дээ.

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Тэрнийг үзэхэд дээрээс нь дэмжих гэсэн тийм л утгатай үг юм байна лээ. Тэр үед Орос цэргүүд их байсан юм даа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Орос цэргүүдийн нэр өгсөн юмуу? Тэр үед “Болд хэрхэн хатаагдсан нь” гэж Островскийн роман хэвлэгдсэн. Тэр нэр өгсөн юмуу? Би мэддэггүй юм. Манайд хэн гэж хүн одоогийнхоор бол сувилагч л юм байна лээ. Хөөрхий.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Дарьяа гэж хүн байсан юм. Тэр намайг эх барьж авсан юм байна лээ. Тэгээд тэр хүн л надад өгсөн юм гэсэн. Тэгээд би нэлээн ухаан ороод 60-аад оноос хойш яагаад надад ийм нэр өгсөн юм бол? гэж тэр хүнтэй уулзах гэж хөөцөлдөөд намайг ухаан Дорнодын төв дээр байж байхад тэр хүн маань Халх гол руу явчихна.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Халх гол дээр байж байгаад Матад руу явчих жишээтэй ерөөсөө тааралдаж өгөөгүй.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Мэдэхгүй. Би тэр яагаад тийм нэр өгсөн учрыг нь мэддэггүй юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Одоо таны амьдралд их тийм ...

Аким -

Би аавынхаа тухай нэг юм хэлчихье. Манай аав бол ер нь Матадад үнэхээр сургуульд нь бол шинэчлэл хийсэн юмаа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр үед чинь одоо тэшүүр гэдэг юм мэдэхгүй.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Тийм ш дээ.

Аким -

Тэгээд аав маань цэргээс очоод цэрэгт Туулын нэг ангиас нөгөө рүү манай аав чинь тэшүүрээр явж байсан. Тэгэхэд чинь энэ Туул бас жигтэйхэн хөлдчихдөг байсан. Улиастайгаас Сонгины цэргийн анги хүртэл юугаар явж байсан гэдэг юм. Тэгээд тэр тэшүүрээ аваад очиж ...

Хишигсүрэн -

Очоод?

Аким -

Тэгээд тэнд ухаан тэшүүр дэлгэрүүлж В. Дашням гэдэг хүүхэд түүгээр нь гулгаж байгаад хөлөө булгалчихаад тэр үед нэг айхтар бариач байсан юм. Тэр бариачид очсон чинь хөлдөө төмөр углаж хүүхдийн хөлд төмөр углуулж байж хүүхдийн хөл гэмтээлээ гээд бариач загнасан чинь та гулгаад үз хөлдөө хийгээд ямар сайхан гэж бодно гэсэн гэж байгаа юм. /Инээв/ Тиймэрхүү жаахан романтик хүн байсан.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Хөл бөмбөг дэлгэрүүлсэн.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Цана дэлгэрүүлсэн.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Нөгөө хөдөөгийн уул талаар соёлын үрийг дэлгэрүүлэгч Багш та гэдэг шүлэг ...

Аким -

Тийм л хүн байсан даа.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Яг манай ээжийн хүүхэд насны дурсамжийг ярьсантай таарч байна ш дээ. Яг сургуулийнх нь багш нь хүүхдүүдийг юу яасан. Бага ангийн багш нь хүүхдүүдийг тэшүүрээр гулгуулж сургасан. Тэмцээн хийдэг. Янз бүрийн тоглоом заадаг.

Аким -

Тийм. Овоолго гэж юм хийнэ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Дээр дээрээс нь одоо энэ циркийн л одоо энэ юу. Ямар юу билээ? Дээр дээрээс нь давхардуулаад л түүнийгээ овоолго гэж нэрлэнэ. /Инээв/ Тэрийг ухаан дэлгэрүүлж би хамгийн дээд талд нь байдаг байлаа. Жаахан /Инээв/

Хишигсүрэн -

Яаж дээш нь гарах вэ?

Аким -

Нэг нэгнийхээ мөрөн дээр гишгээд гарчихна ш дээ.

Хишигсүрэн -

Хэд давхарлах вэ?

Аким -

Аа?

Хишигсүрэн -

Хэд давхарлах вэ?

Аким -

Гурав давхарлачихна. /Инээв/ Хамгийн хөнгөн нь ...

Хишигсүрэн -

Хнн. Тэр ажлаа яагаад өөрчилчихсөн юм бол?

Аким -

Тэр бол яахав дээ. Тэр үед жаахан одоо юу гэх юм бэ? дээ. Хүний амьдралд янз бүрийн л юм болно ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд жаахан цалинтай ажилд очих гэсэн юмуу? Яасан юм? Учрыг нь би мэддэггүй юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд тэр Оросын өөрөө жаахан Орос хэлтэй. Тэр үеийн Орос цэргүүдтэй дажгүй ярьчихдаг. Ойлголцоод байдаг. Тэгээд ямар сайндаа манай сумын хойд талд газар гэрт нэг хоёр Орос цэрэг байгаа юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд аав чинь тэдэнтэй найзалж байгаад надад цана авч өгч байгаа байхгүй юу. Тэгээд тэр цанаар нь би анх гулгаж сурсан ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Сэхээтний хүүхэд арай өөр байна. Тиймээ? Тэр үед.

Аким -

/Инээв/

Хишигсүрэн -

Яг цэвэр малчин хүний хүүхэд бол бас ийм юм ярихгүй ш дээ. Тиймээ?

Аким -

Тийм. Тэгэхдээ би бол яг 8 нас хүртлээ хөдөө.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Нусаа гоожуулаад намрын хүйтэнд тиймээ? Ингээд л явж байсан хүүхэд л дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Амьдралд гүнзгий нөлөө үзүүлсэн үйл явдал байна уу? гэсэн ийм асуулт байнаа. Ямарч утгаар байж болно ш дээ.

Аким -

Яахав дээ. Миний энэ тэр бодол сэтгэл юуг Ардчилал бол орвонгоор шахам эргүүлсэн ш дээ. Би социализм задрахгүй гэж бодож явсан ш дээ. /Инээв/ Гэхдээ энэ бол буруу байна гэж мэдээд байдаг.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Ядахдаа хүнтэй харьцахыг хориглочихоор зэрэг энэ чинь ямар хаашаа юм бэ? гэж боддог.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгэхээр зэрэг Ардчиллын юу бол үнэхээр миний юунд бол их нөлөөлсөн л дөө.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Түрүүн дурдагдаад өнгөрсөн. Та бол их олон сайн бүтээлийг орчуулсан ш дээ. Тэгээд орчуулгыг уншихаар зэрэг бас их уншигчдад уншихад их амархан гэж хэлэх юмуу? Бололцоотой уншигчдад дөхөмтэй тийм байдлаар орчуулсан орчуулагч байжээ гэж би бодоод байгаа юм л даа. “Цаазын тавцан”-г та орчуулсан юм байна ш дээ.

Аким -

Тэгсэн.

Хишигсүрэн -

Тэгээд “Зуун жилийн ганцаардал” дээр асуумаар байна л даа. Өөрөөр хэлбэл хөрөнгөтөн орны зохиолыг энэ бол 20-р зууны үед ш дээ. Яагаад тэр хаалттай нийгмийн үед орчуулах боломж олдож байдаг юм бэ?

Аким -

Тэр чинь Горбачевийн дулаарлын үе...

Хишигсүрэн -

Эхэлчихсэн байсан?

Аким -

Эхэлчихсэн байсан.

Хишигсүрэн -

Учраас?

Аким -

Учраас тийм. Манайх нь социалист реализм гэж ярьдаг.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Өөр юу ч байхгүй. Аа тэр дотроос жаахан социалист биш реалист бичдэг нь Эрдэнэ гуай, Пүрэвдорж гуай эд нь байлаа л даа

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Бусад нь бол социалист реалист.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Энэ бол их өөр зохиол ш дээ? Тиймээ?

Аким -

Тийм.

Хишигсүрэн -

Манай уран зохиолд ийм төрлийн юм байдаггүй юмуу?

Аким -

Байхгүй. Байхгүй. Юу ч байхгүй.

Хишигсүрэн -

Та яаж жишээ нь хүлээж авав? Уншаад

Аким -

Би ердөө уншаад тэр үед чинь бид нар юу яана. Зөвлөлтийн Оросын тэр үеийн зохилчид наадахыг чинь шүтдэг.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Булгаковыг би нэлээд уншсан. Нэлээд сүүлд гарлаа шүү дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Хориотой байж байгаад. Булгаковыг гарч ирэнгүүт нь уншсан.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

....Айтаматов, Распутин гэх мэтийн эд нарын зохиолыг би түүж уншдаг.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Та Нодар Домбадзе гэж Гүржийн зохиолчийг сонсож байсан уу?

Аким -

Сонссон. Сонссон.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд яахав Оросод Горбачевын дулаарлын үе эхэлчихсэн учраас тэр үед Орос номууд их орж ирдэг. Би төв хорооны юунд багтаж байсан ганц ололт гэвэл номыг шууд захиалаад авчихдаг.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд энэ юуг чинь...

Хишигсүрэн -

“ Зуун жилийн ганцаардал”

Аким -

“Зуун жилийн ганцаардал”-ын юуг уншихгүй юу. Тайлбартай шинэ ном гэж ирнэ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Номын танилцуулга гардаг байлаа ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд би түүгээр захиалж авсан юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд уншсан. Дэлхийн зохиол гэдэг чинь шал ондоо байдаг юм байнаа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Манай социалист реализм биш байнаа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр үед дулаарал эхэлчихсэн.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд би орчуулъя гээд тэр үед чинь төв хорооны үзэл суртлаар батлуулдаг байлаа шүү дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Орчуулах зохиолыг чинь.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Ерөөсөө та Монголд захиалаад аваад уншаад тэгээд орчуулах сонголтоо та өөрөө хийсэн байна ш дээ.

Аким -

Би өөрөө хийсэн байхгүй юу.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Дэлхий гэдэг чинь шал ондоо тийшээ уран зохиол нь явчихсан юм байнаа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Үүнийг зохиолчдод уншигчдад мэдүүлмээр юм байна.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр үед яахав орчуулгад жаахан нэртэй болчихсон байсан.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр үеийн орчуулах номын жагсаалтанд оруулах гэдэг чинь хэцүү ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Чи муу орчуулна гэнэ. Чи таарахгүй юм орчуулна гэнэ. Тэгээд үүнийг бариад очсон чинь яаж харин зөвшөөрсөн юм. Хорлоо гуай хэлж байж зөвшөөрсөн байхаа. Эд нар л хэлж байж зөвшөөрсөн байх гэж би боддог юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд зөвшөөрсөн.

Хишигсүрэн -

Гарч ирэнгүүт уншигчид яаж хүлээж авсан бэ?

Аким -

Манай сэхээтнүүд болгон уншиж хүлээж авсан.

Хишигсүрэн -

Уншсан.

Аким -

Баабар чинь намайг тэнгэрт тултал магтсан шүү дээ. Зарим улсууд Оросоор нь уншаад ойлгоогүй.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Монголыг нь уншиж байж ойлголлоо гэж намайг хэлж байсан улсууд ч бий.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Одоо би хэдэн оноос эхэлсэн гэдгийг би санахгүй байна. Хүүхүүд их ном уншдаг байсан юм чинь. 90 он хүртэл 80 оны төгсгөл үеэс юмуу даа. Хуучин соц орнуудын зохиолчдын арай жаахан ондоо бичсэн зохиолуудын цуврал гарсан юм байна лээ ш дээ? Би Балдоржийн орчуулсан ганц нэг ном уншиж байсан. Эрдэмтдийн тухай янз бүрийн ...

Аким -

Тиймээ тийм. Тэр бол ...

Хишигсүрэн -

Горбачевийн дараа л?

Аким -

Горбачевийн дараа өөрчлөлт шинэчлэлийн үеийн ....

Хишигсүрэн -

Үеийн зохиол номнууд ....

Аким -

Урьд нь бол ...

Хишигсүрэн -

Классикуудыг орчуулсан.

Аким -

Сонгодгуудыг их орчуулсан. Манайхан тэр бол сайн.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр үеэс л манайхан Виктор Астафьевийн “ Гал” гэдэг романыг манайхан “Түймэр” гэж орчуулсан. Тэр “Түймэр” биш л дээ. Жаахан буруу л орчуулчихсан. Зөвлөлтийн зохиолчдыг шууд зөвшөөрдөг байсан юм. Орос номнууд их ирдэг байсан учраас би Монголоор нь уншиж байгаагүй. Оросоор нь уншчихдаг.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Орос номын дэлгүүр сайн номтой байсан уу?

Аким -

Байсан байсан. Гэхдээ Орос номын дэлгүүр гэж айхтар байгаагүй.

Хишигсүрэн -

Номын дэлгүүр?

Аким -

Номын дэлгүүрт ч Орос ном их байхгүй. “Жинтээгийн өчиг” гээд Хятадын роман түүнийг авах гэж 7 цагт очиж их дэлгүүрийн зүүн талд нэг том номын дэлгүүр байсан.

Хишигсүрэн -

Тэгсэн.

Аким -

Түүнийг авах гэж 7 цагт очиж, нягтлан бодох нь над руу утасдаад хөөе Акимаа, би дандаа л ном цуглуулж явдаг юм чинь. Тийм ном гарах гэж байна шүү. Эртхэн ирэхгүй бол болохгүй.

Хишигсүрэн -

Очерлоод аваад дуусгачихдаг байсан юмуу?

Аким -

Тийм. Очерлоод алга болгочихно. Ямар сайндаа өглөө 7 цагт тэр өвлийн хүйтэнд цасан дээр дэрчийж байгаад авч байгаа. Одоо, “Жестокий век” Эд нарыг тэгж л олж авч байсан.

Хишигсүрэн -

Хнн. “Жестокий век”

Аким -

Одоо бол сонин байгаа.

Хишигсүрэн -

Сонин байна. /Инээв/

Аким -

/Инээв/

Хишигсүрэн -

Интернетээр захиалаад авчихна. Захиалаад авчихна. /Инээв/

Аким -

Өөрсдөө уншдаггүй хэрнээ номын сандаа хийх гээд түрүүлээд очерлоод авчихна шүү дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэрнээс урьтаж байгаа санаа нь тэр.

Хишигсүрэн -

“Цаазын тавцан”-г 9, 10-р ангидаа уншиж байсан байхаа. Би.

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Үгүй мөн гүнзгий сэтгэгдэл төрж, одоо бас ч тийм амар зохиол биш. Одоо ингээд бодоход тиймээ?

Аким -

Тиймээ тийм.

Хишигсүрэн -

Уншихад их амархан.

Аким -

Тэр Библийн хэсэг нь жаахан зовлонтой л доо.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Бусад нь бол манай Монгол ахуй юм чинь.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Би зүгээр ингээд машиндчихаж байгаа юм чинь

Хишигсүрэн -

Тийм. Яг үнэн.

Аким -

Тийм. Библи түүнийг орчуулахын тулд би библи уншдаг.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Пөөх. Монголд Библи байхгүй. Номын санд байхгүй.

Аким -

Байхгүй.

Хишигсүрэн -

Пөөх, ёстой гоё жишээ, гоё яриатай юм байна ш дээ.

Аким -

Тэгээд миний нэг найз хойно очоод бараг алуулсан даа. Тэр лүү утасдлаа. Тэгэхэд дотоод яаманд хураагдсан библи байсан. Нэлээд хэдэн жилийн өмнө хаанахын юм Сингапурын юмуу хоёр номлогч манайд ирээд Сүхбаатарын талбай дээр тарааж яваад баригдаад тэгээд бүгдийг нь хураагаад дотоод явдлын яаманд өгчихсөн. Тэгээд би нөгөө нөхөр лүү утасдлаа.

Хишигсүрэн -

Хэн гэж хүн байсан бэ?

Аким -

Оо ингээд мартчихаад байгаа юм. Биш ....ээ. Төв хороонд байж байгаад хойшоогоо, зүв зүгээр надтай засгийн газрын ордны хаалга нь дээр тааралдаад найз нь жаахан шинжилгээ минжилгээ хийлгэхгүй бол болохгүй байнаа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Гээд хойшоо явсан байхгүй юу. Тэгээд гэнэтхэн болохгүй операци-д орж гэнээ гэж. Аа операци сайн боллоо гээд тэгээд маргааш нь үхлээ гэсэн. Тэр жаахан ...

Хишигсүрэн -

Хнн.

Аким -

Тэр жаахан үндэсний үзэлтэй хүн байсан. Оросууд цааш нь харуулчихлаа гэж боддог.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Социализмын үед?

Аким -

Социализмын үед. Гэхдээ бас Горбачевийн дулаарлын үед ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тийм хүмүүсийг түүж байсан үе л дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд нөгөөдөх маань надад олж өгсөн байхгүй юу. Тэгээд нөгөөхийг чинь уншиж тэр нэр томъёо юунуудыг нь үзэж ....

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

За тэгээд 89 онд Зөвлөлтийн зохиол орчуулагчдын олон улсын уулзалтанд очдог юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд надад Кудыршов гээд Монгол нэртэй Орос залуу намайг дагаж үйлчиллээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд би нөгөөдөхдөө Библи олмоор байнаа. /Инээв/ Оросоор.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Чи надад олж өгөөч.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Уул нь хар зах дээр байдаг юм гэж байна.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Ямар үнэтэй юм гэсэн чинь.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

50 рубль. Тэр үеийн 50 рубль гэдэг чинь...

Хишигсүрэн -

Нүсэр мөнгө.

Аким -

Нүсэр мөнгө. Бидэнд 300 рубль өгсөн билүү дээ?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Оросод. Зөвлөлтийн зохиолчдын хороо.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Зөвлөлт өөрийнхөө чадлыг харуулах гэж. /Инээв/

Хишигсүрэн -

/Инээв/

Аким -

Тэр үеийн 300 рубль гэдэг чинь асар их мөнгө байхгүй юу. Тэгээд хүүхдүүддээ гутал хувцастай мундаг ирж байлаа ш дээ. /Инээв/

Хишигсүрэн -

/Инээв/

Аким -

Тэгэхэд нэг ...

Хишигсүрэн -

Авлаа. Евангали авлаа.

Аким -

Авлаа. Тэгээд онгоцоор нисээд ирэхээр гааль дээр хураана.

Хишигсүрэн -

Тэгнэ.

Аким -

Яах вэ? гэдэг асуудал. Яаж орох вэ?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Шалгана. Өвөртлөөд явдаг.Тэр Евангалийг

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Онгоц Улаанбаатар дөхөх тусам ингээд байгаа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд л одоо..., Гааль дээр шалгахгүй байх гэж бодож байгаа. Би муу ч биш тэр үед Төв Хорооны ажилтан.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Арай кармаа ухахгүй байх гэж бодоод /инээв/Их л риск. тэгээд яасан чинь нэг дипломат пасторттой хэн ч байлаа даа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр нөхөр намайг дагуулаад визээр гарчихдаг юм. /Инээв/

Хишигсүрэн -

/Инээв/ Бөөн аз аа?

Аким -

Бөөн аз. Тэгээд визээр гараад ирсэн чинь ачаагаа авч чаддаггүй. Та яагаад гаалийн юугүй гараад ирсэн вэ? Нэгэнт гарчихсан юм чинь яахав. /Инээв/

Хишигсүрэн -

/Инээв/

Аким -

Тэгээд би одоо Орос дээр Монголоор орчуулсан юугаа харьцуулж харж бүгдийг нь уншиж ямар учиртайг тэгж байж би ...

Хишигсүрэн -

Та Чингиз Айтаматовтой уулзаж байсан уу?

Аким -

Үгүй. Нэг л захиа бичсэн. Надад нэг хариу ирсэн.

Хишигсүрэн -

Одоо тэр... “Чоно Тотем” гэдэг зохиол аягүй сенсааци болоод байна ш дээ. /түр завсарлав/ Капитализмыг ч яахав “морь унаад” ,.., зураг зурж байгаад алгасчихдаг юм байж. /инээв/

Аким -

Манайхан ер нь дандаа юмыг алгасдаг ш дээ. Тиймээ? Эргэчихсэн ш дээ тэр морь чинь

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Одоо ухаан юу билээ? Боолын нийгмийг алгасаад феодализм руу орчихсон гэж байгаа....

Хишигсүрэн -

Нэгдэж байгаад?

Аким -

Тэгсэн чинь социализм рүү үсрээд орчихсон гэж байгаа. Би тэгээд ярьдаг юм. Одоо ер нь хаашаа явах гэж байна вэ? /Инээв/

Хишигсүрэн -

Яг яс юман дээрээ зэрлэг капитализм орчин үеийн юмтай холилдоод хачин юм болж байна ш дээ. Тэр шиг сэтгэлгээ яадаг юм бол гэсэн бодол надад байна л даа.

Аким -

Энэ болбол харах ёстой. Тэрнийг дамжих нь ...

Хишигсүрэн -

Үнэн.

Аким -

Тэрнийг баримтлаад тэрнийг аа энэ муу сайн социалист рейлистууд муухай гээд яриад байна. Тэгээд өөрсдөө бүр бас л үеэ өнгөрөөчихсөн юм баримтлаад хийгээд байгаа байхгүй юу.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгэхээр бид одоо яг орчин үеийнх нь юмыг бид нар барьж авч, хөөж биш угтаж барьж авах ёстой.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Нэг инээдтэй юм байдаг ш дээ. Философийн ангид төгсөөд тэгээд философийн багш болоод хичээлийн хөтөлбөр мөтөлбөр боловсруулах янз бүрийн сургалт мургалт болоход чинь философийн түүхийг /хронологий маягаар үздэг байхгүй юу, манайх.

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Эртний Грекээс нь эхлээд л Германы сонгодог философи үзээд л дараа нь тэгээд дараагийн 20-р зууны философи орж ирээд л тэр дарааллаар нь Шопенгауэр энэ тэр, амьдралын философи энэ гээд. 20-р зууныхан бол Кантаас ч хэцүү хүнд философи гэсэн механик ойлголттой ч юмуу? Тэгж боддог байжээ. Тэгж боддог ч биш. Тэгж хандаад хичээлийн хөтөлбөрийг хийхдээ л заавал нөгөө нэг хронологи дарааллаар л хийх ёстой гээд тэгээд байсан чинь Америкийн сургуулийн философийн хичээлийн программ үзсэн чинь эзкистенциализм, иррационалист философи чинь бүр эхэнд явж байна. Тэгээд Кант, германы сонгодог философи чинь бүүр хойшоо орж ирээд тэгээд ойлгож байгаа юм. Тэгмээр дээ нэг л биш байсан юм аа гэж. Экзтсиенцтализм ч юмуу , энэ амьдралын философийн, иирационалист юмнууд чинь хүн ойлгож ядаад байх юм биш ш дээ. Харин тэр Кант энэ тэр чинь бас хүн бардаггүй хоол байхгүй юу. Ийм хандлага Оросоос дамжаад авчихсан тэр нэг уламжлалаасаа болоод гүнзгийрээд суугаад байдаг. Тиймээ?

Аким -

Нөгөөдөх нь гүнзгийрч дуусдаггүй ээ. /Инээв/

Хишигсүрэн -

Танай утга зохиолын салбарт 90 оны бид хоёр бол сэтгүүл зүйг ярьсан байхгүй юу.

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Одоо бол утга зохиолын салбарт, уран зохиолын салбарт 90 он ямар үр нөлөө үзүүлэв? Би 90 он гэж ярьдаг болчихсон. Ардчилсан хувьсгал гэж ярьж чадахгүй байгаа ш дээ. Би өөрөө тэрнийгээ бас анзаараад л байгаа.

Аким -

Тийм үү?

Хишигсүрэн -

/Инээв/

Аким -

Ер нь бол дандаа социалист реализм яг тэр хүмүүсийн юуг жаазанд ...

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Бараг 70-аад жил одоо жаазанд байлаа ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тиймээ? Тэгээд тэр жаазанд орчихсон юмыг тэр жаазыг нь эвдэхэд их хэцүү. Тэгээд манай үеийг харахад бүх зохиолчид шоконд орчихсон ш дээ. Бичиж чадахаа байсан.

Хишигсүрэн -

Тухайлбал?

Аким -

/Инээв/

Хишигсүрэн -

Тийм байхаа. Унших ном олдохгүй байна. Тэгээд?

Аким -

/Инээсээр.../

Хишигсүрэн -

Монгол автортай унших ном олдохгүй байгаа юм.

Аким -

Тийм. Хүний сэтгэлгээг тэгж барина гэдэг ерөөсөө маш их тийм одоо эмгэнэлтэй. Тэр сэтгэлгээнээсээ гарч чадахгүй байна.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Босож чадахгүй.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

За тэгээд манай хэдэн залуу модернистууд ...

Хишигсүрэн -

Төлөөлөгчид?

Аким -

Харин тэр үеийн шүлэг байна ш дээ. Социализмын үеийн шүлэг хүүрнэл зохиолоосоо арай гайгуу байсан ш дээ.

Хишигсүрэн -

Тийм үү?

Аким -

Тийм. Тэгээд одоо яахав “Зүс бүгэг андууд” гээд тоотой хэдэн залуучуудын ...

Хишигсүрэн -

Эмхэтгэл гараад.

Аким -

Эмхэтгэл гараад тиймээ? Яалаа л даа. Би тэгээд Аюурзана энэ тэр дараа нь төгсөж ирээд л тэгээд одоо яахав Монголд бол Социалист реализм хаягдаад тэгээд реализм, модернизм гэсэн хоёр урсгал одоо бол эхлээд явж байна л даа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгэхдээ реализмыг бол бид бас тийм хүчтэй юутай эхэлж болно ш дээ. Манай реализмаар бичиж байгаа зохиолчдоо чи муу бичиж чаддаггүй ... яг модернист бүгдийг нь модернист болгох гээд манай оюутнууд тэгээд байгаа юм. Нөгөөдүүл нь болохоор зэрэг энэ чинь хэрэг байхгүй гээд муу хэлээд Монголчууд чинь дандаа бие биенээ муу хэлж явдаг юм чинь.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгэхээр энэ чинь хоёр өөр урсгалаа гэдгийг аль аль нь ойлгодоггүй.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгэхээр зэрэг модернист юу гэдэг бол хүний толгой руу явдаг.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Аа реалист гэдэг бол хүний зүрх сэтгэл рүү явдаг.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Энэ хоёр чинь хоёр ондоо юм байгаа биз дээ. Тиймээ?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Зүрхийг толгой болгож болохгүй. Толгойг зүрх болгож болохгүй. Энэ хоёр чиглэл бол тийм юмаа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Гэтэл манайхан хоорондоо энэ хоёрыг бүгдийг нэг нэг болгох гээд хоёулаа байж л байг л дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Философичдын дунд яг ийм бөөн хэрүүл болоод одоо зогслоо ш дээ.

Аким -

Одоо харин гайгуу болж байна уу? даа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Хоёр гуравхан жилийн өмнө би бол ...

Хишигсүрэн -

Тэгээд уран бүтээлийн хувьд бие биенийгээ хараачихаад, хувь хүнийхээ харилцаанд тэр нь халдаж ороод байдаг байхгүй юу.

Аким -

Тийм.

Хишигсүрэн -

Тэгээд юм гарч байна уу?

Аким -

Одоо тэгээд нэг их сүртэй гараад олныг шуугиулсан юм одоохондоо алга л байна.

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Тийм. Одоо манай орчуулагчид маань манай дээр үеийн сайн орчуулагч нар бас дуусчихлаа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Хөгшрөх нь хөгшрөөд, бурхан болох нь болоод зарим нь зах зээлийн үед хөөрхий энэ орчуулга чинь одоо жишээ нь хуучин хэвлэх үйлдвэр соёлын юугаар яагаад шууд номыг нь хэвлээд хэдэн төгрөг өгчихдөг байсан. Тиймээ? Одоо чинь орчуулагч хүн өөрөө юмаа сонгож олоод, өөрөө хэвлүүлээд, өөрөө мөнгө гаргаад , өөрөө зардаг ...

Хишигсүрэн -

...Издательский групп гэдэг юм байна ш дээ?

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Тэр ойлголт манайд хөгжихгүй байна шүү дээ.

Аким -

... тэр Баабарын тэр одоо тэр яаж байгааг би мэдэхгүй байна. Баабар бид хоёр ойрд ярьсангүй.

Хишигсүрэн -

Асар олон хэвлэлийн газрууд байна. Хэвлэлийн газар тэрийг чинь менежмент хийж эрэлт хэрэгцээгээ тодорхойлж борлуулдаг, зардаг, сайн орчуулагчаа олдог, сайн орчуулагч ном бариад ирвэл тэрийг нь аваад ингэдэг тэр л одоо дутуу байнаа.

Аким -

Манайд бол хүн өөрөө бүх юмаа хэвлүүлж, өөрөө тэрнийгээ борлуулдаг. Тэгтэл гадаадад бол яах вэ? Энэ бол зах зээл багатай холбоотой л доо. Уншиж байгаа хүн нь цөөнтэй холбоотой.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Гадаадад бол зохиолчид чинь өөрөө менежертэй. Тэр нь хэвлэлийнхээ газартай гэрээ байгуулдаг. Хэвлэлийн газар нь тэр номыг борлох уу? Үгүй юу? гэдгийг тогтоогоод тэгээд менежертэй нь холбоо бариад тэгээд менежерт нь мөнгө төгрөгнийхөө гэрээ мэрээг хийгээд тэгээд юугаа хэвлүүлээд өөрсдөө мөнгөө олоод тиймээ?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Ийм тогтолцоо байхад манайх бол зохиогч юмуу? Орчуулагч өөрөө хийнэ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд улсууд одоо яагаад яахав хэвлэлийн газрууд хоёр гурав байна л даа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Зохиогчид юмуу? Орчуулагчдад өгч байгаа шагнал маш бага. Тийм учраас нөгөө улсууд чинь өөрийнхөө зардлыг орчуулсан, хэвлүүлсэн зардлаа өөрөө олж нөхөх гээд байна ш дээ. Гэтэл бас амьдралд нь хүрэхгүй нэг хэвлэлийн газар очно. Ямарч юм байхгүй 200 мянган төгрөг. Одоо 200 мянган төгрөг юу юм бэ? Их үсэрвэл 500 мянган төгрөг. 500 мянган төгрөг юу юм бэ? Ингэхээр зэрэг хүмүүс өөрөө орчуулаад, өөрөө хэвлүүлээд тэгээд өөрөө борлуулбал сая төгрөг тиймээ? Сая 500 мянган төгрөг ингээд авчихаад тэр нь арай ашигтай. Тэгээд хөөрхий өвгөдүүд чинь улсууд одоо над дээр номын сан дээр ирээд ном аваач 10-ыг аваач. 5-ыг аваач гэж байгаа юм. Би бол 10-ыг авч чадахгүй. 5-ыг авъя гэж байгаа юм. Ийм байдалд бол манайх орчихоод байна.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Соросын сан байж байхад яг энэ асуудлаар чинь бид нар яг хэвлэлийн газрууд байгуулах гэж хөөцөлдөж байсан.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Их оролдсон ш дээ. Болоогүй.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Танд ингэж санагдаж байна уу? Яг одоогийн бид нарын туулаад 90 оноос хойш өнгөрч байгаа 20 жил чинь өөрөө зохиолч уран бүтээлч хүмүүсийн хувьд алтан үе байхаа. Бичдэг юм бол....

Аким -

Бичиж чаддаг юм бол улс төр хөөнө.

Хишигсүрэн -

Ариунбат бас тэгдэг ш дээ. Кино хийнэ гэж юу байдаг юм. Монгол тэр чигээрээ кино ш дээ гэж. /Инээв/

Аким -

/Инээв/

Хишигсүрэн -

Тэр нь шиг зохиол бичнэ гэж юу байдаг юм. Монгол тэр чигээрээ зохиол болчихсон ш дээ. /Инээв/

Аким -

Жанг Рунг-ийг асуулаа ш дээ. Жанг Рунг намайг дуулсан хүн байгаа юм. Монголд чонын тухай ном бичсэн хүн байдаг. Онгоцны буудал дээрээс хаашаач явалгүй шууд над руу ирсэн юм. Миний номыг барьчихсан. Надтай ирж уулзсан. Тэгэхэд миний “Тэнгэрийн нохой” чинь Англиар гарсан юм. Би Ариунбат руу утасдахгүй юу.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Холливиудын том найруулагч нар над дээр ирчихээд байнаа. Чи сурвалжлагч явуулахгүй юу. Манай хүн сурвалжлагч явуулахдаа өөрөө дагалдаж ирсэн. Цаадах чинь тийм юманд овсгоотой ш дээ. Дуртай өөрийнх нь ...

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд тэр хоёр надтай уулзчихаад Дорнод аймаг явсан юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Дорнод аймаг яваад чонын зураг авах санаатай яваад ...

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Бүүр Мэнэнгийн тал явсан байхгүй юу даа. Яаж явах бэ? дээ. Суурин байж байдаг дандаа толигор замаар давхидаг улс чинь манай энд чинь ингээд болъё болъё л гэнэ ш дээ. Тэгээд Хойшоо Сэргэлэн сум руу яваад баахан зээр цагаан зээр бол манайд харж болно доо. Цагаан зээрийн зураг аваад тэгээд эргэж ирж надтай уулзаад тэгээд өөр хүнтэй уулзаагүй буцчихсан ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Яахав тэр номыг эхнээс нь жаахан харсан л даа. Яахав чонын тухай биш л дээ. Зүгээр тэр ...

Хишигсүрэн -

Монгол ...

Аким -

Монгол ахуйг л бичих гэж оролдсон. Мань хүн чинь өөрөө юуны үед соёлын хувьсгалын үед Монголд юунд Өвөр Монголд айлд хуваарилагдаж ирээд ...

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Яасан хүн юм байна лээ ш дээ. Тэр л юмаа бичсэн байгүй юу. Тэр хүнийг би муу хэлээд яахав. Бидний номыг Хятадаар орчуулж шалгаж үзэх гэж байна л даа.”Тэнгэрийн нохойг” би Англиар өгсөн. Ямар багш билээ дээ? Хятадын нэртэй Монголч эрдэмтэн. Тэр орчуулаад ...

Хишигсүрэн -

Та “Тэнгэрийн нохойг” бичих санаа, бичихдээ та одоо Монгол хүн бичиж байна ш дээ.

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Хятад тэр зохиолч та хоёрын ялгаа яаж гарсан бэ?

Аким -

Яахав дээ, Жанг Рунгийнх бол уран зохиол. Минийх бол нийтлэлийн ном байхгүй юу. Энэ яаж төрсөн юм? гэхээр 96 онд Балдорж бид хоёр Америкт мэдээллийн агентлагийнх нь урилгаар сар болсон юм. Менежмент энээ тэрээ гээд яахав дээ тэр үед төрийн нэг сонин, жинхэнэ чөлөөт гэсэн утгаар нь манай сонин хоёрыг сонгосон юм байна лээ л дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд бид хоёр тэр сонины менежерүүдтэй танилцах, дампуурч байгаа сонинтой, улсын хувийн том “Вашингтон Пост” мост гэж, тэгж явахад нэг Монгол залуу Америкийн Монгол.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Эндээс гараад урагшаа жаахан яваад, Энэтхэгээр дайраад Америк орчихсон Монгол хүний хүүхэд байлаа. Юу болсон доо. ...

Хишигсүрэн -

Эцгийнх нь тухай...

Аким -

Эцэг нь ухаан нь энд ирээд төрөл садантайгаа уулзаад яг Америк буцахынхаа өмнө бурхан болчихсон. Тогтох гэж залуу аав нь Жамц гэж хүн байсан.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр маань бид хоёр нэг байранд орноо хоёулаа уг нь Америкчууд бол хоёр өрөөнд орох мөнгө өгнө ш дээ. /Инээв/

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Хоёулаа мөнгөө хэмнэчихнэ дээ. Хоёулаа юм ярьж ганц ганцаараа орчихвол ....

Хишигсүрэн -

Юм ярилгүй яахав, гол нь бас тэр ш дээ.

Аким -

Хоёр өрөөнд орвол юм ярих юм байхгүй. Тэгээд мань хүн чинь өөрийнхөө амьдралыг ярина. Би ч бас юм ярина. Тэгээд хоёулаа яриад Санфранцискод “Хонолоу” гэж буурчийн газар шөнөжин би буцах гэж байсан нэлээд, тэгээд би чонын тухай ярихгүй юу. Чоно чинь ингэдэг юм. Ингэдэг юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгсэн чинь мань хүн хүүш та наадахыгаа ном болго.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Би англиар орчуулаад хэвлүүлчихье гээд.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Тэр залуу яаж Монгол хэлтэй болсон юм бол? Аав нь Монгол хэлтэй болоод уу?

Аким -

Тийм аав нь Монгол хэлтэй.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Англиар бол ус цас шүү дээ.

Хишигсүрэн -

Тэгнэ. Мэдээж. Тэгээд?

Аким -

Тэгээд би бичих санаа төрсөн юм. Өөрөөр хэлбэл тэр маань надад дурдатгал байхгүй юу даа. Би номондоо сүүлд бичсэн ш дээ. Түүнээсээ хувираад Чингис Мингис рүү яриад ороод хоёулаа чинь ярьж байсан чинь Чингисийн сургаал байдаг юм байна гээд ярихгүй юу.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Хүүш та түүнийгээ эмхэтгээд гаргачих. Би бас орчуулаад тавьчихъя.

Хишигсүрэн -

Тавьчихъя.

Аким -

Ингээд хоёр ном ухаан Тогтохын буянаар би хэрвээ Тогтох маань тэгж хэлээгүй бол би бичих ч байсан юмуу? Үгүй ч юмуу? Мэдэхгүй ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгэхээр сайн нөхөр гэдэг чинь тийм сайхан. Тэр хүнд санаа ...

Хишигсүрэн -

Санаа өгдөг. Дэм болдог.

Аким -

Тийм. Тэгээд би хамгийн түрүүн бараг бэлэн байсан шахуугаар нь Чингисийн сургаал эмхэтгэж “Чингисийн оюун билгийн соёрхол” гэж ...

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Жижигхэн өврийн ном гаргасан юм. Би тэнд дээрээ Тогтохоогоо дурдсан. Тэр маань надад ингэсэн. Тэгээд амжаагүй. Хэрвээ би түүнийг өгсөн бол, манай хүн жаахан урт насалсан бол түүнийг гаргах л байсан. Уг нь би гар бичмэлээ өгсөн юм. Уншчихаад заримыг нь би ойлгохгүй байна гэсэн. 13-р зууны хэллэг мэллэг байгаа учраас би тайлбарлаж өгье гэж байсан юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд түүнийгээ гаргачихаад дараа нь чоно гаргасан байхгүй юу.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд би чонын тухай ном хар уншсан. Хүн амьтантай уулзсан. Тэгж байгаад “ Тэнгэрийн нохой”-г гаргасан юм. Манайхан чоныг цээрлэсэн байсан ш дээ.

Хишигсүрэн -

Тийм. Ард түмэн.

Аким -

Ард түмэн. Аа түүнийг нь би сонгож авсан. Тэр маань 1000 хувь хэвлэгдсэн.

Хишигсүрэн -

Дахин хэвлүүлмээр юм байна даа.

Аким -

Дахиж хэвлэсэн юм. 500 ширхэг хэвлэсэн. Бас дууссан. Одоо дахиад нэг хэвлүүлчихвэл. ...

Хишигсүрэн -

Хэвлүүлчихвэл. Тийм байна.

Аким -

Тийм. Тэгээд тэр чинь чонын сэдэв гэж дуусашгүй байхгүй юу. Би энд тэнд явахдаа хүнтэй уулзаад яриулаад явдаг.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Нэлээд материал цуглуулсан байгаа л даа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Түүнийгээ нэмээд дахиад нэг хэвлүүлчих санаатай.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Түүнийг маань Жанг Рунг-аваачиж Хятад хэлэнд орчуулах гэрээ мэрээ байгуулчихсан. Орчуулагч нь ажилдаа орчихсон.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Мэдэхгүй юм их байнаа. Тантай уулзаж тайлбар майлбар авъя гэсэн.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Одоохондоо завгүй байгаа юм байлгүй. Надтай уулзаагүй л байна. Тэгээд Чингисийн сургаал дээрээ үндэслээд би Чингисийн “ Чингис хаан буюу Хөх Монголчуудын өлзий учрал “ гэж ном бичсэн. Чингисийн ертөнцийг үзэх үзлийн тухай одоо чинь манайхан зүгээр нэг морин дэл дээр өссөн сэлэм далайсан баатрыг дүрслээд байна ш дээ. Намтарыг нь бичээд байна.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Гадаадад ч тэр. ...

Хишигсүрэн -

Монголд ч тэр.

Аким -

Монголд ч тэр. Тэгээд энэ хүн ер нь ямар хүн байсан юм бэ? Дэлхийн талыг эзлээд Их Монгол улсыг байгуулаад одоо биднийг энэ хэвээр нь байлгах үндэсийг тавьсан тэр хүн юу бодож, юу сэтгэж байсан юм бэ? гэсэн тэр сургаалууд дотор нь Их засаг хуулийн зарим, зарим бидэнд олдож байгаа юман дотор нь тиймээ?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Үр хүүхдүүддээ захисан захиас нь тиймээ? Баатрууддаа сургасан сургаал тэр бүгд байна ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэд нарын судрын чуулган ч юмуу? Хөх судар ч юмуу? гэх мэтийн тэр юунуудыг нь түүгээд 9 бүлэг болгоод тэгээд ертөнцийг үзэх үзэл тэр дайных нь үзэл ямар юм байсан юм? Мөнх тэнгэрийн үзэл гэж ямар юм байсан юм? Газар дэлхийгээ үзэх үзэл ямар юм байсан юм? Төрийг үзэх үзэл ямар юм байсан юм? Дэлхийн талыг байлдан дагуулах үзэл нь юу байсан юм? Монгол хүнийг морьгүйгээр төсөөлөх арга байхгүй.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд хамгийн сүүлд нь Хаан хүний 33 эрдэм гэж байдаг юм байна. Тэр нь юу байсан юм бэ? гэсэн тийм 9 бүлэгтэй. Би бол 9 бүлэг бичье гэж бодоогүй юм байгаа юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд би эргээд төгсгөлийн үг бичих номондоо эртний юуг дуурайж байгаа санаа тэр л дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд төгсгөлийн үг бичих гээд суусан чинь харин яг бас 9 жилийн тэр нөгөө Чингисийн оюун билгийн соёл гээд тэр муу жижигхэн номыг гаргасны дараа яг 9 жилээр бодож яасан байгаа юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд нэг тийм ном гаргасан. Тэгээд Тайваниуд Тайваний үндэсний номын сангийн захирал үүнийг чинь бид нар авъя гээд авч байсан.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Чингис хааны тухай гарсан номнуудыг ер нь Монголд хэвлэгдсэн ном ямар юм байна гээд тоолоод тэгээд түүхийн сэдэвт номноос авахуулаад тэр номных нь 60, 70 % нь Чингис гэсэн сэдэвтэй юм байгаад тэр үедээ 180 хэдэн ном байсан байхаа.

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

2003, 4 оны үед.

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Тэгээд, нэг харамсалтай юм юу гэхээр маш өнгөцхөн Чингис хаан чинь “ярлик”- наас эхлээд явлаа шүү дээ.хэрэглээд л

Аким -

Тийм.

Хишигсүрэн -

Тэгээд ийм юмнууд дунд жинхэнэ нөгөө сайн бүтээлүүд үнэ цэнэ нь буурчих вий гэж би болгоомжилж байгаа ш дээ. Хамаа намаагүй бичсэн ш дээ. Манайхан...,

Аким -

Доромжилсон янз бүрийн юм бичсэн.

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Гуйвуулсан. Орчуулж байгаа хүн ч гэсэн оноогүй. Яахав дээ. Гадаадынхны муу хэлсэн юмыг бид нар мэдэж байгаа учраас, мэдэж байх ёстой учраас, бид нар түүнийг шүүмжлэлтэй хүлээгээд авчихна. Зүгээр зарим нь бол энэ чинь ийм байдаг юм байна ш дээ гэж хэлэхээр.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр Горлов Борлов ч гэнэ үү? Оросын хөгжилтэй, хөгийн юмнууд байдаг юм. ... юу л арай хамгийн гайгуу нь. Нэлээд орчин үеийн.

Хишигсүрэн -

Хэнийх гэнээ?

Аким -

.../02/10/52/ гээд эрдэмтэн байна ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Түүнийх бол сайн шүү. Өөрөө судлаад байж Монголжчихсон. Чинис Монгол 2-тоо хайртай болчихсон

Хишигсүрэн -

Судлаачид тиймээ?

Аким -

Судлаачид тийм болчихдог юм байна ш дээ.

Хишигсүрэн -

Тэгдэг юм байна лээ.

Аким -

Хамгийн дээр үеэс 70 хэдэн онд оо хэн миний мартах гэдэг айхтар өвчин болж байгаа юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Ширээн дээр байж байсан ном..../2/11/28/ тэр бол нэлээд сайн.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Яг тэр үед эзлэгч түрэмгийлэгч алуурчин гэж бичиж байх үед жинхэнэ бодитой. Монголд ирж байгаагүй хүн болохоор Монголын байдлын талаар андуу эндүү ойолгосон юм байж л байгаа л даа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Гэхдээ ноён нуруутай бичсэн.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Түүнийг нэг уншигч нартаа хүргэчих юмсан гэж бодоод Английг нь бариад сууж байгаад миний Англи хэл сүртэй биш учраас Камюгийн одоо би ...”Тахал” гэж нэг юм хийгээд байгаа.

Хишигсүрэн -

.”Чума” –г орчуулж байгаа юмуу?

Аким -

Орчуулж байгаа. Төгсгөлийнх нь үгэн дээр түүнийг бичих гээд яг манайд энэ гахайн ханиад гээд тахал гарсан гээд .../Инээлдэв/ Тэгсэн чинь өчигдөр телевизор үзэж байсан чинь манай эмч нар тэр вирусыг дурандсан чинь тэр вирус дотор нь гахайн толгойтой, хүний биетэй, далавчтай амьтны дүрс харагдсан гэнэ.

Хишигсүрэн -

/Инээв/

Аким -

Тийм мэдээлэл явж байна ш дээ.

Хишигсүрэн -

Юу гэж байгаа юм?

Аким -

Вирус дотор нь ...

Хишигсүрэн -

Тэр нь яг хошин мэдээлэл юмуу?

Аким -

Үгүй. Үгүй. /Инээлдэв/ Юуны доогуур урсаж байгаа байхгүй юу.

Хишигсүрэн -

Юу харагдсан гэнээ? Монголд харагдаж байгаа юмуу?

Аким -

Манай эмч нар тэр вирусыг нь дурандаж гэнээ.

Хишигсүрэн -

Гахайн ханиадны юу?

Аким -

Гахайн ханиадны. Тэгсэн чинь тэр вирус дотор за юу.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Гахай толгойтой, хүн биетэй, ардаа далавчтай амьтны дүрс харагдлаа гэж ...

Хишигсүрэн -

За?

Аким -

/Инээв/

Хишигсүрэн -

Юу ярих гээд байнаа?

Аким -

Юу яриад байгаа юм мэдэхгүй. /Инээв/

Хишигсүрэн -

/Инээв/

Аким -

Тэр маань миний Тахалтай ижил болчихоод /Инээлдэв/

Хишигсүрэн -

Ёо алчихдаг юм байна. /Инээлдэв/ Та яагаад Камюг орчуулъя гэж сонгов? Камюгийн тэр Посторонный гэж Оросууд орчуулсныг ...”Ондоо хүн гэж орчуулсан байл уу?

Аким -

Хоёр ч орчуулга байгаа байхаа.

Хишигсүрэн -

Өөр юуг нь орчуулсан байлаа?

Аким -

Мэдэхгүй.

Хишигсүрэн -

Сизифийн домог , Бунтарь хоёрыг орчуулсан уу?

Аким -

Үүнийг бол яах вэ?

Хишигсүрэн -

Философийн 2 эссе байгааг гээд орчуулсан уу?

Аким -

Тэр хоёрыг орчуулаагүй байхаа. Би сайн мэдэхгүй байна.

Хишигсүрэн -

Та яагаад?

Аким -

Би ч яахав. Ёстой захиалга. Номыг орчуулахгүй юу. Уншаад үзсэн чинь сонин юмаа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Хүн бол манайхан бол бараг уншихгүй л байх л даа. Гэхдээ яахав би нэлээн хөнгөхөн хэсэг гэж бодож байна л даа. Үгчилж ойлгохгүй.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Сонин юмаа. Тэгсэн чинь гахайны ханиадны тахал дэлгэрсэнтэй давхцах гээд өчигдөр бүр инээд хүрээд болдоггүй. /Инээв/ Хамгийн гол нь тэр урсаж байгаа зар үзээд би бүр инээд хүрэхгүй юу. Энэ хоёр чинь яахаараа таардаг байнаа. Тэгсэн чинь би тэр ламын айлдаж байгаа үгийг орчуулж байсан чинь байсан байхгүй юу. Тэгсэн чинь бас нэг сонин нь Богд 9-р Богд Монголд ирсэн ... /Инээлдэв/ Тэгээд би Дорнодод нэг явж байсан чинь нэг ламтай овооны тухай ном бичих санаатай хоёулаа Тахилгын овооны тухай материал цуглуулсан. Тэгээд нэг ламтай уулзаад байж байсан чинь одоо Богд ирнэ. Тэгэхээр зэрэг ... хэлсэн байхгүй юу. Тэгээд тэр нь ирсэн чинь надад толгойд орж ирээд өчигдөр миний бүр инээд хүрээд болдоггүй. Тэгээд ингэж таардаг бушуухан үүнийг орчуулж гаргасан нь дээр юм байна .../Инээв/

Хишигсүрэн -

Бид хоёр нэг ийм сэдэв рүү ер нь шашин сүм хийдийн асуудал Монголд социализмын үед ямар байсан? Одоо ямар байна? Шашны сэргэн мандалт болоод байна уу? Дампуурал болоод байна уу? Та нэг яриач? Таны нүдээр юу болоод байна?

Аким -

Социализмын үед чинь хэцүү байсан ш дээ.

Хишигсүрэн -

Бүх юм хаалттай.

Аким -

Бүх юм хаалттай.

Хишигсүрэн -

Гэхдээ тэр хүний сүсэг бишрэлийн эрэлт хэрэгцээ хангагдах ёстой ш дээ.

Аким -

Хангагдах ёстой. Тийм.

Хишигсүрэн -

Арцаа аваад, хүжээ аваад яваад байсан биз дээ.

Аким -

Явж л байсан. Улс төрийн товчооныхон хүртэл ... /Инээв/ Нөгөө марксистууд атеистууд шашингүйн үзэлтнүүд өөрсдөө хадаг бариад лам руу гүйдэг ...

Хишигсүрэн -

Байсан.

Аким -

Байсан. Гандан дээр очиж цагаан сараар хадаг бариад ламд мөргөөд гардаг байсан. Бид бол болохгүй. Өөрсдөө бол болдог.

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Тийм. Тэгээд ухаан цагдаа нарт зодуулдаг юмаа.

Хишигсүрэн -

Хэн? Та юу?

Аким -

Би.

Хишигсүрэн -

Хэдэн онд?

Аким -

Тэр чинь хэдэн он юм бэ? 80-аад оны дундуур юм болов уу?даа. 80-аад оны эхээр ч юмуу?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр чинь миний л буруу шахуу юм болсон юм л даа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Бид хэд хэдэн нөхдүүд жаахан юм уучихаад харьж явсан чинь нохойтой цагдаа ирж намайг бариад би бас омоглон хүн. Нөгөө нохойг нь өшиглөөд /Инээв/ 301 рүү аваачиж намайг хийж зодоод.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгсэн манай хадмууд нэлээд шүтлэгтэй улс байсан юм. Тэд нар надад ном уншуулаад /Инээв/

Хишигсүрэн -

/Инээв/

Аким -

Гандан луу явж байгаа юм. Тэгсэн чинь Аким гэдэг нэр уншиж болохгүй. Тэгэх юм бол тэнд дотоод яамныхан сууж байдаг.

Хишигсүрэн -

Гандан дотор?

Аким -

Гандан дотор.

Хишигсүрэн -

Социализмын үед хүн очоод ном уншуулж болдог байсан юмуу?

Аким -

Болно л доо. Болно. Жирийн иргэд нэрээ хэлээд уншуулдаг байсан байх. Гэвч би бас нэг муу ...

Хишигсүрэн -

Бүртгэлтэй?

Аким -

Бүртгэлтэй болохоор хэрвээ Аким гэдэг нэр орох юм бол шууд дотоод яам төв хороонд ирнэ ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгэхээр зэрэг манай хөгшин надад өөр нэрээр ном уншуулж байсан. Нөгөөх нь намайг оносон юмуу? Үгүй юмуу? Мэдэхгүй. /Инээв/

Хишигсүрэн -

/Инээв/ Ер нь онох уу?

Аким -

Онохгүй байлгүй дээ. Юм гэдэг чинь.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Хүний сэтгэлийн юм учраас тэнд би ном уншиж байгаа гэж бодож нөгөөдүүл тэр хүнд зориулж уншиж байгаа гэж бодож байгаа учраас л болж байгаа юм. /Инээв/ Тийм л байсан.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Ер нь нэг жаахан нэртэй хүн тэнд очвол дотоод яамны бүртгэлд орно. Нэрээ хэлж бүртгүүлж байгаад орой нь бүртгээд хэн хэн энэ дотор байна вэ? гээд яаж байсан ш дээ. Гэхдээ тэр үед бол үнэхээр сүсэг бишрэл хаалттай. Одоо бол сайхан болж дээ. Хүн толгойтой болгон лам болох гээд зүтгэж байна.

Хишигсүрэн -

Бөө болж байна.

Аким -

Бөөгийн гүүм бол бүр болохоо байчихсан. /Инээв/

Хишигсүрэн -

/Инээв/ Аюултай байна.

Аким -

Аюултай. Тэр чинь сүлжээний бизнес болсон байна. За тэгээд айлын унаж тусдаг ...

Хишигсүрэн -

Хүүхдийг?

Аким -

Хүүхэд бөө гээд тодорчихдог. Тиймээ? Тэр нь тэгээд бөө болохоороо модон дээр дүүлээд гарчихаж байна гэнээ. /Инээв/

Хишигсүрэн -

Модны хооронд дүүлэхгүй. Дээшээ дүүлээд байдаг.

Аким -

Дээшээ дүүлээд байдаг. /Инээв/

Хишигсүрэн -

Хооронд нь дүүлж байгаа юу?

Аким -

Үгүй байхаа. Дээшээ л /Инээв/

Хишигсүрэн -

За? “Чанар” гээд байдаг.

Аким -

Энэ бол бас нэг жаахан, бөөгийн шашныг эргүүлж мандуулах ёстой. Шарын шашин бол бөөгийн шашныг дагаж ирсэн. Магадгүй цаашаагаа даамжирвал хоёр юуны хооронд мөргөлдөөн ч гарч магадгүй гэж би дотроо одоохондоо тийм юм байхгүй байна л даа. Аа тэр лам нар юу юм. Аа энэ Бөө нар юу юм гэсэн яриа ...

Хишигсүрэн -

Байна.

Аким -

Байна.

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Нэгнийгээ яагаад хөхрөлдөөд л тиймээ?

Хишигсүрэн -

Тийм. Шоолоод л үгүйсгээд л ...

Аким -

Тийм юм гарч байгаа байхгүй юу.

Хишигсүрэн -

Христийн шашны аягүй юу явж байна ш дээ.

Аким -

Тэр бол бүүр аймшигтай явж байна л даа. Яахав хүн бол чөлөөтэй ...

Хишигсүрэн -

Шүтэх.

Аким -

Шүтэх эрхтэй. Хүний эрхийн асуудал. Үүнийг хаах боох ямар ч эрх байхгүй. Чингис хаан хүртэл түүнийг чөлөөтэй тавьж байсан юм чинь.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Хүн болгон өөрийн дуртай шашнаа шүтэж болноо. Ганцхан миний “Их засаг” хуулийг ямар ч шашин шүтдэг хүн байсан түүнийг баримтлах ёстой гэж айлдаж байсан юм чинь.

Хишигсүрэн -

Тэгэхээр төр бол ...

Аким -

Шашны дээр явж байсан байхгүй юу. Тэгэхээр бол яахав сайхан сэргээд хүний сүсэг бишрэл чөлөөтэй болоод явж байгааг муу юм гэж хэлэх арга байхгүй.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Гэхдээ ямар ба нэгэн сайн юмыг заавал нэг муу юм дагалдаж байдаг.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Хар байвал цагаан гэж байдаг.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тиймээ? Улаан гэж байвал хар гэж байдаг болохоор зэрэг энэ арга билгийн асуудал юмуу даа. Би боддог юм. Хүн төрөлхтөн за яахав Гоо сайхан ертөнцийг аварна л гэнэ. Ингээд яваад байдаг. Яваад байдаг. Тэгээд аврагдаж байгаа юм байхгүй. Одоо 21-р зуун гарчихсан байхад дайн байлдаан яваад л байна.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Ер нь хүн төрөлхтөн үүнийгээ барах юм болов уу? Ер нь цаанаасаа хар цагаан, муу сайн хоёр байж байдаг. Харин миний бодоход цагаан нь арай илүү байгаасай. Хар нь жаахан бага байгаасай гэж би залбирдаг юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Гэтэл манай нийгэмд хар нь дийлж гарчихаад байна даа гэж миний сэтгэл эмзэглэдэг.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Би хоёрхон тохиолдлоор Христийн сүмтэй холбогдлоо. Нэг нь болохоор манай нэг найз.

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Христийн итгэгч болсон. Гэр бүлээрээ 70 гарсан эцэг эх нь явж байгаа. Тэд нарыг дагаж сүмд нь нэг удаа оччихоод дахиж очихгүй гэсэн.

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Нэг тийм. 2-рт нь болохоор сүмийн ажил зохион байгуулдаг хүмүүстэй шал өөр ажлаар очих ёстой болоод очлоо.

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Сүмийн даргынх нь өрөөнд Монголын газар нутгийн зураг тавьчихсан.

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Тэгээд Христийн сүм хаана, хаана байгааг улаан ногооноор тэмдэглэчихсэн. Манай сүм хаана, хаана байж байгаад тэмдэглэчихсэн ийм байдалтай явж байна ш дээ.

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Тэгээд ингээд харахаар миний хувь хүний бодол л доо. Надад ерөөсөө тааламжтай сэтгэгэдэл төрөөгүй.

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Урьд нь ч төрөөгүй. Тэр цуглаан дээр ч төрөөгүй. Бөө мөө аав ээж гэрт авч ирж бөөлүүлж байхыг харж байсан. Бид нарт одоо бие засах газар олдох юмуу? Бүх газар баруун зүүн хойшоо....

Аким -

Ер нь юу ш дээ.

Хишигсүрэн -

Босож болохгүй. Сууж болохгүй хэмжээндээ орчихоод...

Аким -

Хүн гэдэг амьтан байна ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Ерөөсөө ид шид хэдийд харагддаг юм бэ?

Хишигсүрэн -

Гэсэн асуудал тавих ёстой?

Аким -

Миний ажиглалтаар бол хүн зовлон зүдгүүрт учрахдаа их явж байгаа юм.

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Ухаан одоо нэг хүн бурхан болчихвол ламд очиж Алтан савыг нь нээлгэнэ гэж явж байна ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Нэг нь өвдчихвөл тиймээ?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгэхээр зэрэг тэр хүнийхээ замыг нь засуулна ч гэдэг юмуу? Аргалуулна гэдэг ч юмуу?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Хүний зовлон дээр шашингууд жаахан тоглох гээд байх шиг байгаа юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд тэр уншиж байгаа ном нь үнэхээр тэр хүнд тус болж байна уу? Үгүй юу? Тэгээд одоо бурхны шашны нэг айхтар юм нь сэтгэлээсээ л болмоор байдаг. Үнэхээр тэр номыг уншаад юу гэж болохгүй ч байсан сайн ном уншиж байгаа би ч эдгэнэ дээ гэдэг айхтар сэтгэл үүсээд тэр нь тархи руу нөлөөлөөд тэгээд тэр голомт үүсээд тэгээд яаж байгаа. Энэ бол бурхны шашны айхтар давуу тал. Тэгж хүнийг одоо бас сэтгэлээр нь эдгээчихэж чадаж байгаад тэр юу байгаа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Гэтэл манай лам нар одоогийн лам нар тэгж үнэмшүүлж, тэгж яаж чадаж байна уу? Үгүй юу? Лам нарын маань чадал юу байна?

Хишигсүрэн -

Аа ха. Дээр хэдэн жилийн өмнө байна ш дээ. Манайд яахав психиатр эмчийн үүргийг хэдэн лам нар гүйцэтгэж байна ш дээ. Тийм биз дээ?

Аким -

Тийм.

Хишигсүрэн -

Психиатрийн үйлчилгээг л манайд тийм соёл манайд байхгүй болохоор бид нар зүдрээд л очиж байгаа болохоос биш тэгээд очоод баахан мөнгө төгрөг манай лам нар мөнгө л авна ш дээ. Улаан ногоон цагаан ууттай юмаа гаргаж ирээд тийм юм гай болж байна гээд...

Аким -

Аль ч юмнаас хар энерги гардаг. Тэр муу юмыг гаргаж хаяна гэдэг бол бас байж болох л зүйл. Чухам тэр гаргаж хаяж байгаа юм нь онож байна уу? гэдэг түүн дээр би бас эргэлзээд байгаа юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Үнэхээр онож байвал түүнийг гаргаж хаях хэрэгтэй. Яагаад гэвэл түүнээс муу энерги, орчлонгийн шинжлэх ухаан чинь энергийн юуг хүлээн зөвшөөрчихлөө шүү дээ.

Хишигсүрэн -

Тэгсэн.

Аким -

Үнэхээр түүнээс муу энерги гарч байгаа нь үнэн бол гаргаж хаяхгүй бол болохгүй.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Цагаан энерги гаргаж байгаа юмыг авч үлдэх л хэрэгтэй. Энэ бол байж болох асуудал. Гэхдээ онож байна уу? гэдэг. Ногоон нь муу энерги гаргаад байна уу? Улаан нь муу энерги гаргаад байна уу? гэдгийг лам нар хэлж чадаж байна уу? Үгүй юу?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Гэдэг энэ л асуудал юм л даа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Бид нар буддын шашинтай улс. Яагаад манайх руу Христийн шашин их орж ирж байна?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Одоо бид нар 21-р зууны хүмүүс ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Манай залуучууд 18-р зууны залуучууд биш ш дээ.

Хишигсүрэн -

Биш ш дээ.

Аким -

Тэр юмны чинь учрыг нь олж байж шүтэх гэж байна ш дээ. Тиймээ?

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Манайхан чинь Төвд хэлээр уншаад байна ш дээ.

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Юу уншиж байгааг хэн мэдэх юм бэ?

Хишигсүрэн -

Тийм. Аягүй том шалтгаан энэ байхгүй юу.

Аким -

Тэр байхгүй юу. Үүнийг би Далай ламд захиа бичсэн.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

91 онд билүү? 92 онд билүү?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Ингэж байнаа. Та нэг соёрхол айлдаж өгөхгүй юу? Хариу ирэхгүй юу. Тэгсэн чинь Далай багшид өөрт нь хүрсэн ч юмуу? Үгүй ч юмуу? Мэдэхгүй.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Бичгээр асуусан асуултанд хариулт өгдөггүй гэсэн хариулт ирсэн л дээ.

Хишигсүрэн -

Яагаад тэгдэг юм бол?

Аким -

Аа?

Хишигсүрэн -

Яагаад тэгдэг юм бол? Улс төрийн асуудал?

Аким -

Улс төрийн л юм байх.

Хишигсүрэн -

Тийм л байх.

Аким -

Тэгээд би Бакула Ринбүүчид хэлсэн. Монголоор уншихын эсрэг л байсан даа. Би гайхаад байдаг юм. Тэгтэл Хятад Хятадаар уншиж байгаа. Тайланд Тайланд номоороо байж байна. Японд Япон сүсэгтэнгүүд Япон хэлээрээ л уншиж байна шүү дээ. Манайхан Төвд хэлээр уншаад байдаг. Би энэ асуудлыг хэлсэн юм. Хүлээж авахгүй.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Лам нар их дургүй. Бид нар хоолноосоо салах гэж байна. /Инээв/ Ингэхээр зэрэг бид нар сүсэгтнээ алдахгүй яах юм бэ?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Библийг чинь Монголоор өч төчнөөр нь хэвлээд тарааж байна ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгэхээр тэр чинь...

Хишигсүрэн -

Шашны менежмент гэж айхтар...

Аким -

Түүнийг бол айхтар хэрэглэж байна ш дээ.

Хишигсүрэн -

Одоо Христийн түүх бол асар том том шашны хувьсгал хийлээ ш дээ. Тэр нийгэм, аж үйлдвэрийн хувьсгал гэдэг юмны шалтгаан өөрөө христосын шашинд орох байх гэж хэлж болно. Тиймээ?

Аким -

Тийм.

Хишигсүрэн -

Яагаад Буддын шашин ийм байдаг юм? Шарын шашны урсгал нь ийм байна уу?

Аким -

Би бол Монголоороо номоо уншъя. Энэ чинь бас нэг шинэчлэл болно шүү дээ.

Хишигсүрэн -

Тийм ш дээ. Мөн чанарын шинэчлэл юм чинь тиймээ?

Аким -

Тийм. Тэгэхэд хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа юм чинь. За Эйнштейн бол хэлсэн л дээ. Шинжлэх ухаанд хамгийн ойр нь Буддын шашин гэж.

Хишигсүрэн -

Буддын шашин.

Аким -

Нагаржунайгийн философи, хоосон чанарын философи эд нар луу ороод явбал үнэхээр шинжлэх ухааны үндэстэй. Тиймээ?

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Тийм. Наагуур нь хүний мухар сүсэг дээр тоглоод байгаа.

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Би тэгж л боддог юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Алдас болохоо мэдэхгүй.

Хишигсүрэн -

Хүрэлбаатар доктор байна ш дээ?

Аким -

Тийм.

Хишигсүрэн -

Шашны атеизмын нөгөө Дагвадорж багш байна ш дээ.

Аким -

Тийм.

Хишигсүрэн -

Буурал Дагвадорж багштай би 5, 6 жил нэг танхимд ажилласан. Сүүлдээ шашны их ном бичсэн л дээ. Би тэгээд учрыг нь ч ойлгодоггүй юм. Номыг нь ч ойлгодоггүй юм. Тэгээд Буддист философи жишээлбэл философийн сургалтанд орлоо, заалаа Монголын философи гээд яваад байгаа боловч тэр программ ерөөсөө цэгцрээгүй юм. Би бол тэрийг одоо юу гэдэг юм? Өрнийн школиор харж байгаа гэсэн үг биш. Би бол тэрийг яг мэддэг байсан. Тэгсэн чинь санамсаргүй явж байгаад Хүрэлбаатар доктор гээд нэг хүн байдаг ш дээ.

Аким -

Тийм. Тийм.

Хишигсүрэн -

Хүрэлбаатар докторын тийм нэг их семинар гэдэг юман дээр би яваад орлоо.

Аким -

Ямар Хүрэлбаатар? Сахалтай юу?

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Одоо Төвд хэлний?

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Тийм. Тийм.

Хишигсүрэн -

Тэгээд Их сургууль дээр гүйж яваад тийм юманд гүйгээд орсон чинь би оюутан цагаасаа эхлээд одоо тэр багшилж байх хугацаандаа Буддизмаас ингэж татгалзаж байсан Онолын философийг сонсоод ингэж явж байсан тэр бүх юмнуудын учгийг тэр өдөр ойлгосон. Тэгээд Хүрэлбаатар доктор чинь хэл шинжлэлээрээ дамжуулаад хэлний хүний талаас илүү шинжлэх ухаанч байдлаар тэр юманд хандаж байгаа юм. Тэгээд хамгийн эхний асуудал тэр Төвд номнууд яагаад ингэж орчуулагддаггүй вэ? гэсэн асуултанд юу гэж хариулсан гэхээр тэр чинь ерөөсөө ингээд Монгол хэл рүү сонсох юм бол ... “зүрхийг нь сугалаад гаргаад, тэрэн дээр тавиа”..., гээд аягүй тийм зэрлэг үг шүлэглэлүүд байдаг гэж байна ш дээ.

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Ийм юмыг чинь ерөөсөө орчуулж болдоггүй юмаа. Нэг ийм юм ярьсан.

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Хоёрдугаарт яасан гэхээр Монголыг амьд Энэтхэг гэж хэлэх юмаа гэсэн Буддизмын яг цэвэр голомт нь Монголд байдаг юмаа. Буддын номыг ер нь Буддын сургаалыг судар ном болгоод тавьчихаж байгаа бол тэр яг миний тухайн үед ойлгосноор аннотаци маягийн юм мэддэг юм байна. Үндсэн номыг ерөөсөө бичгээр буулгах арга байхгүй. Асар их юм байдаг. Тэрийг болохоор амаараа уламжилж явдаг юм байна л даа. Тангад ном цээжилнэ гэдэг дасгал нь тэр. Тэгээд тэр Буддын сургууль дэг ёс гэдэг чинь тэр хүний память асар их хөгжсөн салбар юм шиг байгаа юм. Тэр нь Энэтхэгтэй ч байхгүй. Тэр уламжлал нь байхгүй. Монголд энэ чинь хөгжиж байгаад социализмын үед үндсэндээ жинхэнэ тэр Цагаан шүхэрт гээд Цагаан шүхэртийн товчлол сударт байгаа болохоос биш тэр судар бүхэлдээ бол ном бол асар том орон зайн хувьд том юу юмаа багтаамжтай зүйл. Хэвлээд гаргах юм бол.

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Тэгээд тэр уламжлал тасраад одоо нэг 2, 3-хан лам л байсан байх. Тэгээд манай энэ лам нар авч үлдэж чадсан уу? Үгүй юу? гээд ярьсан. Манай судалгаа бас ийм ш дээ. Энэ зарчим байхгүй юу. Ерөөсөө тэр хүний бодол санаанд байгаа эмх цэгцгүй замбраагүй болж байгаа тэр бүх юмыг ...

Аким -

Би бол тэрэнтэй санал нийлэхгүй байна.

Хишигсүрэн -

Хүрэлбаатартай юу?

Аким -

Хүрэлбаатартай.

Хишигсүрэн -

Нэг ийм юм байдаг юмаа гэсэн ...

Аким -

Буддын шашны ном чинь бүгд Монгол хэлээр байж байгаа ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Үндсэн номнууд нь.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Ганжуур.

Хишигсүрэн -

Данжуур.

Аким -

Данжуур тэр чинь бүгдээрээ Ганжуурын 108 боть. Данжуурын 226 боть манай номын санд бүгд байж байна ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Монгол Шунхан Ганжуур Шунх гэдэг юугаар бүр тийм юутайгаар хэвлэгдсэн. Дэлхийд хоёрхон ширхэг байгаа. Нэг нь Хөх хотод, нэг нь манайд байна.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр чинь ерөөсөө бүгд л одоо Монголоор орчуулчихсан.

Хишигсүрэн -

Түүнийгээ сүмд уншдаггүй юмуу? Хийдэд уншдаггүй юмуу?

Аким -

Харин уншдаггүй л байхгүй юу.

Хишигсүрэн -

/Инээв/ Аа ха.

Аким -

Яахав тэр үеийн орчуулга учраас яг орчин үеийн хүн ойлгоход жаахан хэцүү тиймээ?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Жаахан Төвдөөс үгчилж орчуулсан. Тиймээ?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Үгчилж орчуулахын гай бол тэр л дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр үед чинь яагаад тэгж байсан бэ? гэхээр зэрэг Хятадын орны мэргэдийн үг үсгэнд хадаж болохгүй гэж тийм учраас үгчилэх хандлага маш их байсан.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тийм учраас нөгөө Төвдийн өгүүлбэрийн бүтцийг бараг тэр чигээр нь хадгалаад буулгачихсан тийм орчуулгууд бол ер нь нэлээд байгаа байхгүй юу. Тэрэнгүй бол Сахал гэвш Лувсанчүлтэм мүлтэм гээд маш гоё гоё орчуулсан бүр 14-р зууны үед Шаргасэнгийн орчуулсан орчуулгыг одоо уншихад чөлөөтэй уншиж болж байгаа ш дээ. Ийм юу бол зөндөө байна ш дээ. За тэр зүрх сугалдаг гэдэг чинь тарнийн ёс гэж нэг юм байгаа юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Манайх чинь гурван урсгалтай ш дээ. Их хөлгөн, бага хөлгөн, алмазан хөлгөн гэсэн гурван тэр Алмазан хөлгөний юм болбол тэр ёстой зүрхийг нь сугалдаг тиймэрхүү юмнууд байдаг юм шиг байгаа юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр байг л дээ. Тэрнийг чинь зүрхийг нь сугална гэж уншиж байгаа ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Яагаад болдоггүй юм. Бусад оронд болоод байхад манайд яагаад болдоггүй юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тийм үү? Тайландад бүр Шинь Ягийн бага хөлгөн бол бүгд байж л байна ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Болно ш дээ.

Хишигсүрэн -

Өөр нэг ийм юм би ойлгосон. Тэрэн дээр одоо. Шинжлэх ухаанд Орос хэл дээр болохоор категоралтный аппарат гэж нэг юмны тухай. Тухайн шинжлэх ухааны тодорхой нэг мэдлэг эзэмшинэ гэдэг нь өөрөө тухайн шинжлэх ухааны терминологийн, ойлголтуудын аппаратыг эзэмшдэг, мэргэжилтэн болдог. Тиймээ? Тэр шиг Буддизмыг хэрвээ шинжлэх ухаан гээд аваад үзэх юм бол Буддизмын шинжлэх ухааны хэл нь Төвд хэл юмаа. Төвд хэл учраас тэр ойлголтын аппарат нь Монгол хэл дээр буудаггүй юмаа гэсэн юм. Би тэрийгээ тэгж ойлгож авсан.

Аким -

Тийм юм байхгүй ээ.

Хишигсүрэн -

/Инээв/

Аким -

Тийм юм байхгүй.

Хишигсүрэн -

Байхгүй юу?

Аким -

Байхгүй. Байхгүй.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэрийг бол хоосон чанарын сургаал бол хэцүү. Аа тэр Кантыг бид бас уншихад хэцүү ш дээ.

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Хоосон чанарын сургаал тийм л юм байхгүй юу.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Хэрвээ тэрнийгээ суралцаад гүнзгийрээд явбал тэр чинь ойлгогдоно ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тийм биз дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Кантыг бас гүнзгийрээд судалбал бас ойлгоно ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Нийтэд гэдэг дээр яг судалгааны түвшинд бол мэдээжийн хэрэг ...

Аким -

Тийм ш дээ.

Хишигсүрэн -

Яаж л бол яаж болно. Тийм тайлбарууд хэлдэг юм байна лээ.

Аким -

Манай хэн бол ерөөсөө тийм бас жаахан тийм юу л даа. Бид хоёр үнэхээр найз. Ийм юман дээр бид хоёр нийлдэггүй юм.

Хишигсүрэн -

Одоо жишээлбэл би тэр хүний яг тэр юмыг би яаж ойлгож авч вэ?

Аким -

Мань хүн өөрийнхөө хэлдэг юмаа л хэлсэн байна. Би ойлгож байна.

Хишигсүрэн -

Тэгээд Гегелийн “Наука логики” гэж зохиол тэрэн дотор гарч ирж байгаа байдаг тэр арга зүй тэгээд баахан нөгөө хуваагаад задраад л ойлголтууд нь задраад явдаг байхгүй юу. Дуусашгүй юм тавина ш дээ. Яг энэ юм чинь хоосон чанарын онолд орно ш дээ.

Аким -

Тийм.

Хишигсүрэн -

Гэтэл Буддизм “сэтгэл” мэт хуваагдахгүй зүйлийг хуваадаг гээд Гегель шүүмжилсэн гээд манай багш нар лекц уншиж л байсан. Тэгээд бид хоёр лаг юм руу яваад орчих шиг боллоо.

Аким -

Ухаан юу л даа. Тэр үнэн.

Хишигсүрэн -

Тэгэхээр шашин байна ш дээ. Шашин төр хоёрын харилцаа юм болоод байгаа юм бэ? Би бол ийм мэдээлэл авсан. Мэдээлэл гэж хүний ярианаас сонсоод амжсан. Ганданг тухайн үедээ улс төрийн товчооны, намын төв хорооны шийдвэрээр байгуулсан гэж.

Аким -

Тэгсэн.

Хишигсүрэн -

Татан буулгачихаад дараа нь ...

Аким -

Тэгсэн.

Хишигсүрэн -

Яах гэж байгуулсан юм?

Аким -

Тэр үед сүсэгтэн олны эрэлт байсан.

Хишигсүрэн -

Байсан.

Аким -

Түүнийг эргүүлээд энэ чинь болохгүй нь дээ гэдгийг мэдэрсэн байхгүй юу.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Хамгийн гол нь сонин Төвд хэлээр унших уу? Монгол хэлээр унших уу? гэсэн хоёр байлаа ш дээ.

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Төв хорооны шийд тогтоол байна ш дээ?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Гандан Монгол хэлээр номоо унших ёстой гэж гарсан ш дээ.

Хишигсүрэн -

Оо за за. Зөв л байж уг нь.

Аким -

Уг нь зөв тийм.

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Аа тэгээд цаад талын утга нь юу гэхээр тэд нар юу уншиж байна гэдэг утгын мэдэх шаардлага байсан. /Инээв/

Хишигсүрэн -

Тийм байна.

Аким -

Мэдэж авах. Юу уншиж байдаг юм эд нар.

Хишигсүрэн -

Тийм байна.

Аким -

Улс төрийн товчооных нь ч байдаг юмуу? Намын төв хорооных нь ч байдаг юмуу? Намын ажилтнууд бол Төвдөөр уншихаар юу уншиж байгаагийн мэдэхгүй ш дээ.

Хишигсүрэн -

Тийм.

Аким -

Тэгэхээр зэрэг түүнийг мэдэж байхын тулд.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд түүнийг чинь хоёр гурван жил Монголоор уншсан ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд түүнийгээ цааш нь явуулах ёстой байсан. Цаад Монголоор уншуулах гэсэн зорилго нь явцуу боловч энэ нь үр дагавартаа чухал тогтоол байсан гэж би боддог юм.

Хишигсүрэн -

Одоо 9-р Богд гэдэг нөхөр ирээд сар болоод явна гэж байна ш дээ?

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Энд улс төр байна уу? Соёлын юм байна уу? Яагаад манай Ерөнхийлөгч болсон нөхөд Буддын шашинд илт талтай үйлчлээд илт найзлаад эхэлдэг юм бэ? Би үүнийг бас ...

Аким -

Яахав дээ. Ер нь болбол төр шашин хоёр тусдаа байх ёстой л доо. Тэгэхдээ энэ чинь Монгол хүний Буддынхаа шашныг яах бас нэг тийм юм үйлчлээд байгаа байхаа.

Хишигсүрэн -

Хадгалж?

Аким -

Хадгалж тийм. Элбэгдорж ч тэр ...

Хишигсүрэн -

Энхбаяр ч тэр.

Аким -

Энхбаяр ч тэр. Энхбаяр бол бүүр ойрхон ш дээ.

Хишигсүрэн -

Илт явдаг.

Аким -

Илт явдаг. Тийм. Гончигдорж ч тэр.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Гончигдорж өөрөө Христийн шашныг шүтэх хэрэгтэй гээд яадаг мөртлөө өөрөө бурхан багшийн зураг /Инээв/

Хишигсүрэн -

Тавьчихсан сууж байдаг.

Аким -

Тавьчихсан сууж байдаг. Тэр чинь тэгэхээр зэрэг сонин санагддаг. Тэр юуны зөрчил байдаг юм болов уу? Үгүй болов уу? Мань хүний зүгээр улс төрийн юу байх л даа. Христийн шашныг шүтэх ёстой гэдэг нь.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Жинхэнэ сэтгэлд нь байгаа юм бол бурхны шашин л байгаа байхгүй юу. Тэгээд тэрнийгээ барьдаг байх. Хамрын тамхи хамар луугаа чихээд л тиймээ? /Инээв/

Хишигсүрэн -

Би бүр сонсож байсан ш дээ. Лүндээжанцан, Гончигдорж хоёр нутагтаа сонгуулиар очихоороо бид нар .../2/41/13/ хойд дүр ухааны юм яриад /Инээв/

Аким -

Тэгдэг юм. Аав нь их мундаг лам хүн байсан юм гэнэ лээ. Манай Лүндээжанцан юм хум үздэг юм.

Хишигсүрэн -

Улаан цайм айлд ороод хүүхдийнх нь толгой дээр эрхиэр цохидог гээ биз дээ? /Инээв/ ...

Аким -

Тэр нь ч одоо мэдэхгүй. Тэгдэг бол бас л хөгийн асуудал л даа. Манайхан Их хуралд сонгогдохын тулд юу ч хийхээс буцахгүй амьдарч байна шүү дээ.

Хишигсүрэн -

Завхрал уу? Юу болоод байна?

Аким -

Энэ бол завхрал.

Хишигсүрэн -

/Инээв/ Тэр Богд гэдэг хүний ирсэн энэ үйл явдлыг та ярьж үлдээгээч.

Аким -

Тэр хүн хүний эрхийнхээ хувьд, нэгэнт Монголчуудын сэтгэлд үнэхээр 9-р Богд гээд хадагдсаныхаа хувьд Монголоор чөлөөтэй л явж байх ёстой байхгүй юу. Манайхан яадаг бэ? гэхээр Хятадууд ...

Хишигсүрэн -

Айлгаад.

Аким -

Айлгаад Хятадаас айлгаад нөгөө хүнийг чинь оруулж ирэхгүй өчнөөн жил боллоо ш дээ. Анх ирэхэд нь би очиж уулзаж байсан. Би ярилцлага хийж байсан. Адис авч байсан.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Зүгээр их л сайхан өвгөн байсан ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр өвгөн манайд ирээд Хятадад хор хүргээд байх юу байх юм бэ? Одоо хөөрхий чих нь таг дүлий.

Хишигсүрэн -

/Инээв/

Аким -

Явж байна гэнэ лээ.

Хишигсүрэн -

Гайгуу байхад нь ....

Аким -

Гайгуу байхад нь оруулаагүй. Манайх чинь дандаа том гүрнээс хараат, тэгээд хүний ам харж байдаг. Улс төрийн зориг байхгүй. Энэ бүхэн инээдэмтэй бөгөөд эмгэнэлтэй асуудал л даа.

Хишигсүрэн -

Эр зоригтой улс төрч Монголд ер нь байсан уу? Таныхаар таны мэддэг?

Аким -

Хэн Амар гуай. Би социализм гэдгийг чинь хүлээн зөвшөөрөхгүй гэж байгаад буудуулсан ш дээ. Энэ чинь улс төрийн эр зориг мөн биз дээ?

Хишигсүрэн -

Мөн байлгүй яахав.

Аким -

Тиймээ? Аварзэд.

Хишигсүрэн -

Хөдөлмөрийн баатар уу?

Аким -

Биш биш. Ерөнхий сайдын нэгдүгээр орлогч бөгөөд гадаад яамны сайд байсан Аварзэд гэж хүн байсан.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр хүн бол улс төрийн эр зоригтой.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Монголын газар нутгийг, Асгатын мөнгөний ордны тэндээс мөнгөний орд гэж яриад байна шүү дээ?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Асгатаас Хөвсгөлийн Бүрэнхааны цаад тал хүртэл 300 хэдэн км гэдэг билээ дээ?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Газрыг Оросууд авах гэж...

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Найрамдалтай улс учраас та нар үүнийг өг гэж. Тэр чинь өргөн нь 40-өөд км. Зарим газраараа би сайн санахгүй байна. 40 гаруй 50 хэдэн км ч билүү? Тэгээд ийм газрыг Оросууд авах гэж дайрсан ш дээ. Түүнийг өгөхгүй гэж зүтгэсээр байгаад ажлаасаа халагдаад хэлмэгдсээр байгаад сүүлд нь 80 хэдэн онд алууллаа ш дээ. Энэ бол улс төрийн эр зориг.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд манай муу Ренчин гуай. Дандаа социализмын юунуудтай тэрсэлдсээр яваад үндэснийхээ соёл, шинжлэх ухаан, хэлээ өмөөрсөөр яваад дайруулсаар яваад, хараалгасаар яваад амь үрэгдлээ шүү дээ. Энэ бол улс төрийн эр зориг. Чойномоо бас хэлэх хэрэгтэй. Чойном бол үнэхээрийн ...

Хишигсүрэн -

Пүрэвдорж гуай аягүй гоё хэлсэн.

Аким -

Шүлгийг нь уншаад Чойномын тухай би нэг нийтлэл бичсэн юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

“Улаан хүзүүвчтэй улаан халтар нохой. Энэ миний Монгол” гэж Улаан хүзүүвчтэй улаан халтар нохой. Энэ миний Монгол гэж. Тэгж тэр үед бичиж чаддаг хэн байсан юм?

Хишигсүрэн -

Аа ха. Өөр яаж илэрхийлэх юм бэ, Тиймээ?

Аким -

Тийм.

Хишигсүрэн -

Илэрхийлэх ганц зэвсэг нь болж байгаа.

Аким -

Тэнд дотор нь хачин хачин юм их бий. Мань хүний шүлэгт бол. Үнэхээр эр зоригтой. Үнэхээр улс төрийн эр зоригтой яруу найрагч.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Одоогийн хэд ямар улс байна уу?

Аким -

Мэдэхгүй. Одоо тийм хүн байдаг юмуу?

Хишигсүрэн -

/Инээв/

Аким -

/Инээв/

Хишигсүрэн -

Дашбалбар, Мэндийн Зэнээ ...

Аким -

Аа тэд нар чинь бол өвчтэй улс.

Хишигсүрэн -

/Инээв/

Аким -

/Инээв/

Хишигсүрэн -

Тийм байхаа.

Аким -

Тийм. Тэр үедээ хашгираад гарч ирсэн. Яг үндэсний үзэл тийм юм нь дээр болохоор ерөөсөө дуугаа хураачихдаг.

Хишигсүрэн -

Энэ уул уурхай дээр яг “яс үзэж байгаа” хоёр гурван өвгөн байна ш дээ.

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Би одоо эд нарыг ажиглаад л байна.

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Хурц байна. Болд Молд гээд хэдэн өвгөн.

Аким -

Би өөрийнхөө салбарыг мэднэ. Тэд нарыг мэдэхгүй.

Хишигсүрэн -

За өнөөдрийн яриаг хоёулаа өндөрлөе.

Түрүүчийн яриандаа бид хоёр юуг үлдээчихсэн шүү дээ. “Ил товчоо” гээд тэр сэдэв дээр хойшид байх юмуу? Бүү мэд. Өмнө нь байсан юмуу? Бүү мэд. Нөгөө сэтгүүлчдийг боомилох нэг арга болбол ерөөсөө “намайг гүтгэлээ гүжирдлээ гэж хэлээд улс төрчид, улс төрийн хүчнүүд сэтгүүлчдэд шүүхийн тогтоол гаргуулаад дааж давшгүй их мөнгө нэхдэг”.

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Ийм нэг үйл явдал их болсон. Түүний нэг том жишээ бол та ш дээ. Юу боллоо? Үүнийг та ярьж өгөөч?

Аким -

Яахав би “Хүмүүсийг мах бэлтгэлд туудаг Ху нам” гэдэг нийтлэл бичсэн.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Яахав гарчиг нь бол эмзэг гарчиг л даа. Гэхдээ МАХН хэлмэгдүүллийг цогцод нь тиймээ?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

20 хэдэн оноос шиг санаж байна. Яаж хүмүүсийг МАХН хэлмэгдүүлж байсныг бичсэн юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Зарим улсууд судлаачид бичихдээ 38 он гээд нэг юу. 40-өөд оны дунд үе гээд нэг юу. Ингэж тасалж бичдэг байж л дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Яг цогцод нь МАХН-ыг харуулсан хүн байхгүй байсан юм л даа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Би түүнийг “Ил товчоо” сониндоо бичсэн юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Бараг 70-аад жилийн юуг бичсэн юм л даа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Энд бол МАХН манай намыг гүтгэсэн.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Бид өөрсдөө хэлмэгдсэн гэж байна уу? /инээв/

Аким -

Тэгж одоо намайг шүүхэд нэр төрөө сэргээлгэнэ гэж.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Хотын шүүхэд хандсан юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

83 сая яагаад нэхсэн юм гэхээр тэр үед МАХН 83 мянган гишүүнтэй байсан гэнээ. Гишүүн бүрээ 1000 төгрөг гэж байгаа юм. Бүх бичлэг нь байгаа юм л даа. Манай нэг сурвалжлагчид байгаа юмсан. Кассет нь байна уу? Үгүй юу? Би бүгдийг нь бичээд авчихсан. Сонин хэвлэлд бүх юугаа тавьсан.

Хишигсүрэн -

Аа ха. “Ил товчоо” дээр?

Аким -

“Ил товчоо” дээр. Тэгээд шүүхэд заргалдаад тэгээд би түүн дээр ялсан юмаа.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Баримт ч байсан. НАХЯ-аас авсан баримтууд байсан юм чинь.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Яах ч аргагүй шүүх бол миний талд шийдсэн л дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд МАХН давж заалдсан. Дээд шүүхэд.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгээд би дээд шүүхэд тайлбар бичиж өгсөн. Дээд шүүх үнэхээр МАХН хэлмэгдүүлсэн байнаа гэж хүлээн зөвшөөрсөн. МАХН ард түмнийг хэлмэгдүүлсэн гэдгийг ...

Хишигсүрэн -

Таны энэ жишээ батлаж байна ш дээ.

Аким -

Тийм. Шүүхээр хүлээн зөвшөөрүүлсэн явдал бол анхны миний жишээ. Өөрөөр хэлбэл миний л тэгээд, бичиг нь надад бий. Нэг хувь нь МАХН-д нэг хувь нь надад байгаа. Иргэн Аким. Иргэн Акимыг шүүхэд өгсөн байхгүй юу. Тийм л юм болсон юм.

Хишигсүрэн -

Энэ шүүх хурлын видео материал танд видеогоор байдаг уу?

Аким -

Ийглд байгаа.

Хишигсүрэн -

Та өөрөө би авъя гээд авч болохгүй юу?

Аким -

Чамайг хэлэхээр л Ийгл телевиз авсныг санаж байгаа болохоос би аль хэдийн мартчихсан.

Хишигсүрэн -

Та аваач. 2-рт нь би шүүхийн тогтоолыг scan хийж авч болох уу?

Аким -

Болно болно. Шүүхийн тогтоол надад байгаа. Миний “Ил товчоо”-нд ажилласан жилүүд тэр чигээрээ адил явдал байсан. /Инээв/

Хишигсүрэн -

Галын хайч дундуур туулсан.

Аким -

Ямар сайндаа төрийн нууц задруулсан хэргээр 3 жилийн ял сонсоод /Инээв/ ...

Хишигсүрэн -

Ямар ойлголтоор төрийн нууц гэдгийн цаана манайхан юу ойлгоод яваад байна? Төрийн нууцын тухай хууль нь аягүй сайхан заачихсан. Олон улсын жишгээр хууль дүрэм журам байна уу? Эсвэл хувь хүний үзэмжээр төрийн нууц задруулсан гээд яриад байна уу?

Аким -

Манай архив чинь бүх юм нь хаалттай байгаа ш дээ. Харин сая сонин дээр сонгуулийн төв газрын архивыг нээлттэй болгоно гэсэн ...

Хишигсүрэн -

Мэдээлэл?

Аким -

Мэдээ байна лээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Би баярлаж л байлаа. НАХЯ, тэр тагнуулын төв газарт л байсан материалууд бол бүгд нууц. Маш нууц гэсэн дээрээ бичигтэй тийм л материал байсан. Түүнийг л би олоод сонин дээрээ тавьчихсан юм. Тэгээд үүнийг хэн чамд өгсөн юм?

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Гэдэг юм тусаж байгаа байхгүй юу.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэр үед Санжаасүрэн юутай байсан. Юуны хараанд байсан. Санжаасүрэнг бид нарт өгсөн гэж ...

Хишигсүрэн -

Хардаад?

Аким -

Хардсан. Гэтэл би Санжаасүрэнгээс аваагүй. Санжаасүрэн түүнээс болж хэлмэгдсэн ш дээ. Надад гаргаж өгсөн гэж шууд ...

Хишигсүрэн -

Гүтгээд?

Аким -

Гүтгээд тасалсан ш дээ. Тэгж болох уу? Би надад өгөөгүй ээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Би огт өөр эх сурвалжаас авсан.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Шүүх дээр хэлсэн ш дээ. Танай гаргаж байгаа шийдвэр чинь хар толбо үлдээсэн шүү гэж.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэгсэн чинь шүүхч нь тэгсэн ш дээ. Та чинь гэрчээр орж байж манай шүүхийг яллачихаад гардаг хүн үү? гэж ... /Инээв/

Хишигсүрэн -

/Инээв/

Аким -

Тэгээд тэр 3 жилийн ял өгч байгаа оноож байгаагаа Засгийн газрын мэдээнд НАХЯ-ны хурандаа шууд ярилцлага өгсөн ш дээ.

Хишигсүрэн -

Хнн.

Аким -

Тэгээд оноогоод прокурор руу шилжүүлсэн.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Харин прокурор хүлээж аваагүй. Арай болохгүй гэж бодсон юм байлгүй. Прокурор хүчингүй болгосон.

Хишигсүрэн -

Айхтар байна шүү. Нэг ийм хөгжилтэй юм тохиолдсон. Миний хамаатны хүүхэд. Хөдөө байдаг хүүхэд хөөрхий ядарсан зүдэрсэн оюутан хүүхэд төгсөж чаддаггүй ээ.

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Хилийн дээд сургуулийн төгсөх курсын оюутан.

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Ангийнх нь хүүхдүүд шалгалтаа өгөөд явчихсан. Тэр хүүхэд шалгалтаа ч өгч чадаагүй гэж байнаа.

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Хоёр сар НАХЯ дээр байцаагдаж байгаа юм. НАХЯ чинь тагнуулын төв газар ш дээ.

Аким -

Тийм.

Хишигсүрэн -

Тэр чинь 2003 оны зун юм байна. Би багшийн дээдийн багш байсан. Тэгээд тэр хүүхдийг дуудаад уулзаад юу болсон юм гэсэн чинь би ангийн дарга байсан. Ангийнхаа хүүхдүүдийн уншдаг номыг тусгай номын сангаас аваад тарааж өгчихөөд орой нь хурааж аваад өгдөг байсан чинь нэг ном дутчихсан. Би тэр номыг номын санчдаа өгсөн. Номын санч нь энэ хүүхэд надаас гарын үсэг зурж авчихаад өгөөгүй гэдэг ийм асуудлаас болоод улсын нууц задруулсан хэргээр тэр хүүхдэд ял өгөх гэж байгаа байхгүй юу. 2003 онд ш дээ. Тэгэхээр нь би улаан гартай хүн НАХЯ дээр гүйгээд очлоо. Тагнуулын төв газар дээр очоод байцаагчийн дуудаад тантай уулзана гэж гүйж ороод нөгөөдөх нь тэгээд гадаа гараад ирсэн юм. Аягүй сонин.

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Гадаа талбайд гудамжинд гараад ирсэн. Тэгээд би аягүй олон юм асуусан. 1-рт оюутан хэрэглэж байгаа юм чинь улсын зэрэглэлтэй материал мөн үү?

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Юу байсан юм тэр? Яагаад номын санч та хоёр дайраад байгаа юм? Энэ хүүхдэд ямар хохирол учруулснаа мэдэж байна уу? Нөгөө талаас энэ хүүхэд хуулийн анги төгсчихөөд өөрийнхөө эрх зөрчигдөж байгаа үгүйг өөрийгөө хамгаалж чадахгүй ийм бүтээгдэхүүн та нар төгсгөж байна. Энэ чинь онц сурдаг гэж байна ш дээ.

Аким -

Аа ха.

Хишигсүрэн -

Тэгээд энэ хүн чинь өөрийнхөө эрх зөрчигдөж байгааг хамгаалж чадахгүй байна ш дээ. Яасан задарсан замбраагүй улсууд вэ? Та нар. Тэгээд яваад байсан чинь надад улсын нууцын жагсаалтнаас уул нь наад хүүхдийн чинь ном хасагдаад хэрэггүй болчих юм л даа гэж авч байна. Хэзээ хасагдах юм? гэсэн чинь 1 сард Улсын Их Хурлаар хэлэлцэгдээд хасагдана гэнэ. Битгий хуцаад бай энэ хүүхэд яах юм? гээд тэгсэн чинь тэгвэл хурдан шүүх хурлаар шийд. Шүүх хурал дээр би энэ хүүхдэд өмгөөлөгч авч өгөөд өмгөөлүүлээд гаргая гэсэн чинь өмгөөлөгч хэрэггүй юм байна ш дээ. Та энэ мэргэжилтэй хүн байна. Та өөрөө өмгөөл /Инээв/ гэлээ. Тэгээд дараа нь яасан юм бүү мэд. Нөгөө хүүхдийг байцаахаа ч больчихсон. Тэгээд яасан ш дээ. Тэгээд цуцлагдаад тэгээд тэр хүүхэд дараа жил нь ирж сургууль төгсөж бүтэн жилээр хохироод тэр хоёр сард явсан автобус унааны мөнгө, хоол ундны зардал гээд би их зовлоо гэж байгаа юм. 2003 онд тийм марзан юм болж байсан ш дээ.

Аким -

Хнн.

Хишигсүрэн -

Тэгээд тэр төрийн нууцын материал гэж юуг нууц гэдэг юм? Замбараагүй л юм байна лээ ш дээ.

Аким -

Тэгээд тэрнээс болж ухаан одоо Англи руу гарсан даа. Тэр үед Тагнуулын төв газрын архивын дарга байсан юм.

Хишигсүрэн -

Аа ха.

Аким -

Тэрнийг бас дуудаж очсон. Тэгээд мань хүнийг чинь барьж авч шоронд Ганц худагт хийсэн.

Хишигсүрэн -

/Инээв/

Аким -

Тэгээд мань хүнийг чинь болохгүй. Тэгээд мань хүн чинь арай гэж нэг юм Англи руу гараад одоо тэндээ яаж суудаг юм? Хөөрхий. Тэр чинь тэр л асуудлаас болж тэр хүн чинь хэлмэгдсэн шорон оронд суусан байхгүй юу. Тэр чинь одоо тэр миний нийтлүүлсэн материалаас болж олон хүний асуудал яасан ш дээ.

Хишигсүрэн -

Аа ха. Энэ хүн Англид байгаа юмуу?

Аким -

Англид байгаа.

Хишигсүрэн -

Энэ хүнийг тэнд нь олоод ярилцлага авчихмаар юм байна.

Аким -

Тийм.

Хишигсүрэн -

Надад хүмүүсийн утас өгөөчээ би ярилцлага авмаар байна гэсэн чинь ....

Аким -

Хөөрхий гараад 2 жил болсон уу? 3 жил хэртээ байж байсан одоо виз нь сунгугдож байгаа байх. Тэгээд ирнэ гэж боддоггүй тэгээд мань хүн чинь хараар яасан. Тэгээд хөөрхий авгай хүүхэд нь гэр бүл нь балраад маш эмгэнэлтэй юм болж байгаа байхгүй юу. Их олон юмны гэрч шүү.

Хишигсүрэн -

Зохиолч, орчуулагчаасаа гадна алаад өгөх юм байна л даа.

Аким -

Тиймэрхүү байна.

Хишигсүрэн -

Аа ха. За, за хоёулаа яриагаа өндөрлөе. Тэгэх үү?

Back to top

Interviews, transcriptions and translations provided by The Oral History of Twentieth Century Mongolia, University of Cambridge. Please acknowledge the source of materials in any publications or presentations that use them.